Het Vinne in Zoutleeuw
Dit was 2022 in onze natuur: de eindejaarsvraagjes
Voor het team achter Onze Natuur was 2022 een heel bijzonder jaar. Na letterlijk jarenlang zwoegen en zweten mochten we eindelijk het resultaat van al dat harde labeur op het grote publiek loslaten. Jullie reacties spraken boekdelen: ‘Onze Natuur, De Film’ was een daverend succes in de bioscoopzalen. Maar de kers op de taart hebben jullie nog tegoed … In het nieuwe jaar tellen we opnieuw vol spanning af, ditmaal naar de 7-delige documentairereeks van Onze Natuur die weldra op de buis komt. Hoe blikken we bij Onze Natuur terug op 2022? En wat verwachten we op natuurgebied van 2023? Ontdek de antwoorden van DOP Dick Harrewijn, Jeroen Denaeghel van ANB en Annelies Jacobs van Natuurpunt op onze enige echte Onze Natuur-eindejaarsvraagjes!
Dick Harrewijn, Director of Photography van Onze Natuur
Waar zag jij ‘Onze Natuur, De Film’ voor het eerst en wat was je reactie?
Dick: “Na de maandenlange montageperiode zag ik de film voor het eerst op het grote scherm in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen. Een echte primeur: de allereerste vertoning voor het publiek én met livemuziek onder begeleiding van Dirk Brossé. Het is altijd een spannend, maar vooral magisch moment wanneer de film waar je jaren aan werkt voor het eerst in een cinema te zien is, met publiek erbij. Het grote beeld, het geluid, de muziek, de emoties bij de kijkers … Pas dan komt alles tot zijn recht. Maar vooral de begeleiding van de livemuziek in zo’n bijzondere zaal was echt een kippenvelmoment!”
Welke documentaire/serie/boek/podcast over de natuur vond jij het afgelopen jaar écht de moeite waard (behalve ‘Onze Natuur, De Film’ uiteraard)?
Dick: “Oei, wat een moeilijke vraag. Ik heb zoveel goeds geluisterd en gelezen dit jaar! Ik heb bijvoorbeeld met veel plezier geluisterd naar de podcast ‘Rewilding’ van EOS, over de toekomst van de natuur in België. Met dat thema ben ik persoonlijk veel bezig. In die richting raad ik iedereen aan het boek‘Feral: Rewilding the Land, Sea and Human Life’ van George Monbiot te lezen. Hij kijkt zeer observerend en ook wat kritisch naar modern natuurbeheer en bescherming. Maar interessanter nog: hij schrijft niet alleen over ‘re-wilding’ van de natuur, maar ook van onszelf. Dit jaar las ik ook het briljante boek ‘The Seabirds Cry’ van Adam Nickolson, over het uiterst bijzondere leven van reizende zeevogels, over hun voorspoed en tegenslagen, maar ook over onze eigen geschiedenis, die in veel opzichten verbonden is met de zeevogels. De auteur schrijft vanuit een diepe liefde voor de dieren op een manier die nooit eerder las. Heel poëtisch en met zoveel aandacht en kennis … Zelfs iemand die niet om vogels geeft, gaat na het lezen van dit boek zeker van zeevogels houden!”
Welk(e) dier/plant/boom van bij ons sprong dit jaar het meest in het oog voor jou en waarom?
Dick: “Ik denk dat we de kraanvogel de grote winnaar van het afgelopen jaar mogen noemen. In 2021 broedde er voor het eerst sinds weet ik veel hoe lang een koppeltje in België. Het was nog maar de vraag of ze ook zouden blijven ... In 2022 kwamen ze terug en ook dit jaar wist het paartje één jong groot te brengen. En we mogen ook hun migratie niet vergeten: dit najaar was een ongekend jaar met naar schatting wel 200.000 kraanvogels die over Nederland en België passeerden. Veel van die vogels hebben ook nog eens in de Hoge Venen overnacht, wat maar laat zien dat de scène in ‘Onze Natuur, De Film’ een mogelijk jaarlijks terugkerend spektakel kan zijn, dat voor iedereen te zien en te beleven valt.”
Welke persoonlijke natuurervaring in 2022 is jou het meest bijgebleven?
Dick: “Ik heb dit jaar een aantal keer mogen verblijven op een onbewoond eilandje midden in de Noordzee voor een project waar ik momenteel aan werk. In het voorjaar werd het eiland overspoeld door zeevogels die daar massaal komen broeden. We waren er precies op het moment dat alle papegaaiduikers aankwamen. Een magische ervaring, hoe een nagenoeg leeg en stil eiland zich de volgende ochtend volledig vult met 200.000 papegaaiduikers ... Alsof ze allemaal een afspraakje hebben gepland in een gezamenlijke agenda! Enkele weken geleden trokken we naar dezelfde plek voor een nieuwe massale aankomst: de grijze zeehonden. Een onbewoond eiland delen voor een week met 8.000 grijze zeehonden en 2.500 babyzeehondjes … Dat ga ik nooit meer vergeten!”
Welk natuuravontuur hoop jij in 2023 mee te maken?
Dick: “Ik heb een heleboel mooie, avontuurlijke filmreizen voor de boeg. Helaas mag ik nog niet veel vertellen over de inhoud van die avonturen, maar één ding is zeker: spectaculair gaat het wel zijn! Waar ik misschien nog meer naar uitkijk, is de uitzending van de docureeks van Onze Natuur op tv dit voorjaar. De film was misschien al een huzarenstukje, maar de serie is echt een compleet banket aan Belgische natuur met highlights die de film nóg overstijgen. Ook vind ik het persoonlijk heel bijzonder dat er in de serie zoveel aandacht is voor de kracht van die Belgische natuur. Aandacht voor terugkerende soorten, voor hoop en vooral – in de laatste aflevering – diepte-interviews met experts over de toekomst van de Belgische natuur!”
Welk natuurgerelateerd probleem hoop je in 2023 opgelost te zien?
Dick: “De natuur – niet alleen in België, maar wereldwijd – staat onder grote druk. De enige manier om de zaak te redden, is door aanpassingen van ons allemaal, groot of klein. Maar de bereidheid om aan te passen, begint volgens mij bij een geloof in de toekomst, bij de wetenschap dat er hoop is om verandering te creëren. Stiekem hoop ik dat op Belgisch niveau de film en de serie van Onze Natuur de harten en ogen gaan openen voor de natuur die er nog is en die strijdt om een plekje. Want alleen als we met z’n allen geloven dat die natuur een kans heeft, gaan we bereid zijn daar een stukje van ons eigen gedrag voor aan te passen.”
Wat ga jij in 2023 persoonlijk ondernemen om de natuur een handje te helpen?
Dick: “Ik geloof dat alle kleine beetjes helpen. Dus op kleine schaal help ik in mijn eigen tuin door vooral veel aandacht te creëren voor insecten, met veel bloemen, schuil- en nestmogelijkheden. Ik heb het afgelopen jaar nestkastenvoor de gierzwaluwaan mijn huis gehangen en ga dat dit jaar uitbreiden met nog meer nestgelegenheid voor o.a. mussen. Op groter niveau gaan we door met het maken van films over onze natuur, want diep vanbinnen hoop ik dat we met ons werk als filmmakers mensen kunnen blijven inspireren, zodat ook zij hun steentje kunnen bijdragen!”
Jeroen Denaeghel, woordvoerder Agentschap Natuur en Bos
Waar zag jij ‘Onze Natuur, De Film’ voor het eerst en wat was je reactie?
Jeroen: “Op mijn laptop, de natuurbeelden en de voice-over-teksten van de film op hun wetenschappelijke nauwkeurigheid checkend. Ik ben er natuurlijk al zo lang bij betrokken dat het grote wauw-gevoel er niet echt meer was. Ik vergelijk het gevoel eerder met een lekkere praline die langzaam in mijn mond smelt.”
Welke documentaire/serie/boek/podcast over de natuur vond jij het afgelopen jaar écht de moeite waard (behalve ‘Onze Natuur, De Film’ uiteraard)?
Jeroen: “Het vogelblad Fwiet, het beste natuurtijdschrift van de Lage Landen!”
Welk(e) dier/plant/boom van bij ons sprong dit jaar het meest in het oog voor jou?
Jeroen: “De raaf. Tot voor kort was hij in ons land uitgestorven, maar nu is hij aan een enorme opmars bezig. Ik zag hem dit jaar zelfs in de Vlaamse Ardennen, dat was tot een paar jaar geleden volstrekt ondenkbaar. In Limburg zien ze deze intelligente vogel nog vaker, omdat hij zich daar netjes in het spoor van die andere nieuwkomer nestelt: de wolf. De raaf is een aaseter en eet de restjes van de kadavers op die de wolf achterlaat.”
Als je het jaar 2022 zou omschrijven als een inheemse dier- of plantensoort, welke zou dat dan zijn?
Jeroen: “Als een otter. Hij bleef dankzij corona een paar jaar binnen, maar kijk … Nu de lockdowns voorbij zijn, laat hij zich terug zien in onze Vlaamse wateren. 2022 is toch een beetje het jaar van terug durven buitenkomen, niet?”
Welke persoonlijke natuurervaring in 2022 is jou het meest bijgebleven?
Jeroen: “Een moment tijdens mijn boottrip van Vlissingen naar Spitsbergen. Twee blauwe vinvissen doken ter hoogte van Jan Mayen pal naast onze boot op en lieten zich een kwartier lang bewonderen. Het grootste dier ter wereld spotten, dat is iets wat je nooit meer vergeet.”
Welk natuuravontuur hoop jij in 2023 mee te maken?
Jeroen: “Ik ga het simpel houden: eindelijk eens een woudaapje zien. Het is wat ornithologen mijn ‘schaamsoort’ noemen. Iedereen die ietwat naar vogels kijkt, heeft deze kleine reigerachtige al gezien, behalve ik.”
Welk natuurgerelateerd probleem hoop je in 2023 opgelost te zien?
Jeroen: “De polarisatie rond de wolf. Het is écht wel mogelijk om met dat dier samen te leven. Ook als je schapen hebt.”
Wat ga jij in 2023 persoonlijk ondernemen om de natuur een handje te helpen?
Jeroen: “Een elektrische auto kopen én opnieuw een stuk gazon in mei niet meer maaien.”
Annelies Jacobs, wetenschappelijk onderzoeker bij Natuurpunt
Waar zag jij ‘Onze Natuur, De Film’ voor het eerst en wat was je reactie?
Annelies: “In het openluchttheater Rivierenhof, een ideale setting in de buitenlucht. De film loont zich enorm om op groot scherm te zien: beelden waar je helemaal mee kan ‘inkruipen’ en geluiden waar je mee in opgaat, alsof je volledig in het verhaal gezogen wordt.”
Welke documentaire/serie/boek/podcast over de natuur vond jij het afgelopen jaar écht de moeite waard (behalve ‘Onze Natuur, De Film’ uiteraard)?
Annelies: “Het Nederlandse programma ‘Vroege Vogels’, omdat het inhoudelijk sterke en uitgebreide natuuronderwerpen zeer toegankelijk brengt, met toch veel inhoud. Maar dat doen jullie met Onze Natuur uiteraard ook!”
Welk(e) dier/plant/boom van bij ons sprong dit jaar het meest in het oog voor jou?
Annelies: “De Ardense dravik, een endemische plantensoort voor België – dat wil zeggen dat die alleen voorkomt in ons land! Deze akkerplant was bijna een eeuw lang uitgestorven als gevolg van steeds intensievere landbouw, en werd geherintroduceerd door Plantentuin Meise, Natagriwal, DNF en met de hulp van een biologische landbouwer die spelt teelt. Supercool, onze Belgische endeem is terug!
Als je het jaar 2022 zou omschrijven als een inheemse dier- of plantensoort, welke zou dat dan zijn?
Annelies: “De wolf, die ook in 2022 voor heel wat animo zorgde in natuurkringen, de maatschappij en de politiek, maar ook bij veehouders en jagers. Hij is momenteel een beetje de ‘badass’ in de natuurwereld, met een ondeugend karakter, en test ons allemaal in hoe we naar de natuur kijken en wat ons ‘draagvlak’ is voor natuur. Hij daagt ons uit om de natuur te beschermen en omarmen, en om een aantal mythes de wereld uit te helpen.”
Welke persoonlijke natuurervaring in 2022 is jou het meest bijgebleven?
Annelies: “De ‘breaching’ bultrug aan de Belgische kust was echt fantastisch! Ik herinner me dat we met een groep natuurliefhebbers op een rijtje op het strand stonden, elk met een telescoop, en telkens wanneer de walvis boven de golven kwam, slaakte de hele rij een gil.”
Welk natuuravontuur hoop jij in 2023 mee te maken?
Annelies: “Ik heb nog nooit zeevonk gezien … Ik hoop dat fenomeen volgend jaar eens mee te maken in België, lijkt me schitterend.”
Welk natuurgerelateerd probleem hoop je in 2023 opgelost te zien?
Annelies: “Er gaat veel aandacht naar grote en ‘aaibare’ soorten, terwijl heel wat kleinere, minder in het oog springende soorten dreigen te verdwijnen in België. Ik hoop dat er meer verbinding en verwondering komt over deze minder bekende soorten en soortgemeenschappen, en dat we meer in actie schieten om hen te beschermen.”
Wat ga jij in 2023 persoonlijk ondernemen om de natuur een handje te helpen?
Annelies: “Ik ga er samen met collega-natuurliefhebbers aan werken om minder gekende (planten)soorten in kaart te brengen en oude, ‘vergeten’ groeiplaatsen terug te vinden. Zo vonden we de voorbije jaren al enkele ‘uitgestorven gewaande’ plantensoorten terug. Samen met de beheerders van de gebieden willen we ervoor zorgen dat deze beter worden beschermd.”
