Hoe draai je een natuurdocumentaire op Belgische bodem?
Ons land mag dan wel klein zijn, onze natuur is grootser dan je denkt. Daar zijn we bij Onze Natuur al langer dan vandaag van overtuigd en vanaf 21 september kan elke bioscoopganger dat beamen. 'Onze Natuur, De Film' brengt het verhaal van de overwinnaars, de opportunisten, de uitvreters, de vechters, de slimmeriken, de bazen. Maar ook dat van de verliezers, de soorten die we over een paar jaar misschien niet meer tegenkomen ... Survival of the fittest, in zijn meest wrede en fascinerende vorm, in een land waar op het eerste zicht geen ruimte lijkt te zijn voor die wilde natuur. In dit artikel lichten de makers een tipje van de sluier over de manier waarop ze te werk gingen om al dat moois in beeld te brengen.
Voor de draaiperiode in 2019 echt van start ging, moesten de hoofdrolspelers, bijrollen, biotopen en verhaallijnen geselecteerd worden uit een gigantische poel van natuurschoon. Samen met biologen en experts van het Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt gingen we op zoek naar de strafste verhalen die écht de moeite waard zijn om te vertellen. Zelfs met een reeks van 6 afleveringen in het vooruitzicht (te zien op Canvas & RTL begin 2023), moesten er continu keuzes gemaakt worden.
Toen we besloten om van al die prachtige beelden ook een bioscoopfilm te maken, werd al snel duidelijk dat heel wat wonderbaarlijke natuur bewoners hun eigen film verdienden. Het was dus opnieuw een kwestie van wikken en wegen om voor alle biotopen, voor elk seizoen en verspreid over het ganse Belgische natuurlandschap de meest relevante soorten eruit te pikken. Na tal van lange brainstormsessies kwamen we tot een shortlist van interessant diergedrag en begonnen we te plannen hoe je zoiets in beeld kan brengen.
Bijna 1000 draaidagen
Een goede voorbereiding is het halve werk en van maart 2019 tot eind juni 2021 trokken onze twee cameraploegen non-stop het veld in. Waarom dat allemaal zo lang moest duren? Dé grote uitdaging bij het maken van een natuurdocumentaire(-reeks) is dat de natuur zich niet laat regisseren. Om een boeiend verhaal te vertellen, heb je voldoende beelden nodig en die presenteren zich zelden op een dienblaadje. Dus heb je geduld nodig, véél geduld.
In totaal waren er 960 draaidagen nodig om de ganse wish-list af te werken, goed voor honderden uren aan beeldmateriaal. Want ook al heb je een goed scenario met een plausibele shotlist uitgedokterd, ter plaatse moet je het doen met wat de natuur op dat moment voor jou in petto heeft. Door tussendoor al het beeldmateriaal te analyseren, ruwe montages te maken, ontbrekende shots op te lijsten, scènes te herschikken en alternatieven uit te werken, kregen reeks en film stilaan vorm.
De lente van de laatste kans
Soms moesten we darlings killen, soms kregen we onverwachte pareltjes cadeau, soms gebeurden er plots mirakels nadat we de hoop al bijna hadden opgegeven. We wilden bijvoorbeeld heel graag het paargedrag van de heikikker in beeld brengen, waarbij de mannetjes enkele dagen smurfenblauw kleuren. Het window of opportunity waarin je dat kan filmen is erg kort en wanneer je de bal mist, moet je een jaar wachten voor het gedrag zich opnieuw stelt. Bovendien is het diertje erg zeldzaam en lijdt het onder de droogte. Op sommige plekken is het aantal legsels met meer dan 90% gedaald en dat hebben we geweten. Na twee lentes vruchteloos proberen hadden we exact nul bruikbare beelden van deze amfibie geschoten. Tot het in 2021 – de lente van de laatste kans – ineens toch raak was. Onze opluchting was groot: tóch een blauwe kikker in onze documentaire! Niet alleen is het een erg spectaculair verhaal om te vertellen, het legt ook pijnlijk bloot met welke uitdagingen onze natuur dagelijks moet worstelen.
Geen beeld zonder klank
Ook het verzamelen van de juiste audio vormde een ware uitdaging. In de eerste plaats is er natuurlijk de prachtige muziek, gecomponeerd door Dirk Brossé die al heel vroeg in het proces betrokken werd. Samen met zijn muziek kregen de verhalen hun ritme en klankkleur. Zoals bij elke natuurdocumentaire, werd het natuurlijke klankdecor niet tijdens het filmen vastgelegd maar later toegevoegd. Met de grootst mogelijke precisie verzamelden we exact de juiste geluiden: omgevingsgeluiden die ter plaatse werden opgenomen, studio-opnames van Foley-geluiden die bijvoorbeeld het kruipen van een insect nabootsen en een selectie van (vogel-)geluiden die bij het juiste biotoop én het juiste seizoen horen. Elke vleugelslag, die van het kleinste vuurvliegje tot die van de majestueuze kraanvogel, moet goed zitten opdat je in de bioscoop het gevoel krijgt middenin de natuur te zitten.
