Heikikker

Zitten er smurfen in onze natuur? Jazeker! Ga maar eens op zoek naar de heikikker, wiens mannetje tot alles bereid is om een vrouwtje te verleiden. Bij deze kikkersoort krijgt de uitdrukking ‘een blauwtje lopen’ dan ook een heel nieuwe betekenis. 

Herken de heikikker

(Rana arvalis)

Tijdens de paartijd kan je niet missen: de heikikker is de enige kikker waarvan het mannetje blauw kleurt - al duurt dat maar een paar dagen. Op alle andere dagen van het jaar is het veel moeilijker om de heikikker van de verwante bruine kikker te onderscheiden. Kom je een exemplaar tegen dat geen zweem van blauw draagt, kan je hem als volgt toch herkennen: 

• 5 tot 8 cm, de vrouwtjes groter dan de mannetjes
• bruinrode kleur met donkere vlekken op het ganse lichaam
• donkerbruine tot zwarte oogstreep die zich uitstrekt van de neusgaten tot de voorpoten 
• crèmekleurige tot witte buik
• spitsere snuit en langere achterpoten dan de bruine kikker

Op het menu

Volwassen heikikkers voeden zich met insecten zoals vliegen of vlinders, larven, slakken en wormen. De kikkervisjes houden het in het begin bij algen en schakelen zodra ze dat kunnen over op kleine ongewervelden zoals teken en springstaarten. 

Leefgebied van de heikikker

De heikikker heeft een duidelijke voorkeur voor laaggelegen weilanden en natte open plekken. Zolang er een ondiepe poel of ven in de buurt is, is het goed voor deze kleine kikker. Hij is trouwens ook tevreden met zure waterpartijen en verkiest een omgeving die arm of matig rijk is aan voedingsstoffen. In Vlaanderen komt de heikikker voor in de Antwerpse Kempen en Limburg, waar hij kiest voor heide- en laagveengebieden. Of hij ook in Wallonië leeft is onzeker, maar het zou kunnen dat er hier en daar heikikkers zitten in Henegouwen (nabij de Kempen) en in het turfrijke Veen. 

Bij koel en kalm weer is de heikikker dagactief. Wanneer het kwik in de zomer stijgt, schakelt hij over op een nachtritme. Van oktober tot maart gaat de heikikker in winterslaap op het land. Hij verstopt zich in holtes, onder stenen, tussen houtstapels of zelfs in een composthoop. 

Heikikkerliefde

Deze soort springt graag in de kijker! Tijdens het broedseizoen kent de heikikker zijn gelijke niet. In de maand maart keren de heikikkers terug naar hun geboortepoel. Niets is mooi genoeg om een vrouwtje te verleiden: het mannetje trekt gretig zijn baltskleed aan en kleurt gedurende enkele dagen smurfenblauw. Dat doet hij door lymfevloeistof onder de huid te pompen, waardoor hij ook lichtjes opzwelt. Gedurende deze korte periode is ook de baltsroep van de heikikker te horen. Het klinkt een beetje zoals waterbubbels die uiteenspatten aan het wateroppervlak: ‘woep woep’. 

Na de paring zet het vrouwtje 600 tot 2000 eieren af in ondiep, stilstaand water. Bij voorkeur kiest ze een poel uit waarin geen roofzuchtige vissen zwemmen. Meteen na de eiafzet verlaat het vrouwtje de poel, maar de mannetjes blijven nog wat langer ter plaatse. Stel je voor dat ze nog een late schone missen! Reeds in juni of juli staan de jonge kikkers klaar om hun vijver te verlaten en de wereld te verkennen. Pas twee of drie jaar later zijn ze helemaal volgroeid. 

Relatie van de heikikker met de mens

Zoals veel amfibieën krijgt de heikikker vaak te maken met verkeersongevallen. Tijdens de trek naar zijn voortplantingspoel, belandt deze beauty geregeld onder de wielen. Bovendien versnippert en verdwijnt het leefgebied van de heikikker steeds meer, waardoor hij zeldzamer wordt en nog maar in twee provincies voorkomt. Tenslotte ziet de heikikker enorm af van droge zomers en wisselvallige winters, beide een gevolg van de klimaatverandering. In 2019 en 2020 geraakte hij om die redenen zelfs amper toe aan voortplanten! 

Wist je dat de heikikker …

• een geluid maakt dat lijkt op uiteenspattende waterbellen? 
• overwegend op het land leeft? Hij gaat nooit écht ver weg van water, maar heeft het alleen nodig om eieren te leggen. 
• een van de eerste kikkers is die begint te paren in het voorjaar?