Velduil
De winter: het ultieme moment om uilen te spotten
Iedereen herkent de spookachtige roep van de bosuil, maar we zien hem bijna nooit. Hij is dan ook uiterst goed gecamoufleerd, net zoals zowat alle andere uilen in hun habitat. Met deze tips en tricks maken we de zoektocht naar uilen iets gemakkelijker.
1. Kies het juiste tijdstip om uilen waar te nemen
De winter is het ideale seizoen om uilen te gaan spotten. Binnenkort gaan ze op zoek naar een partner wat gepaard gaat met mysterieuze geroep - en dat is lang niet alleen ‘oehoe’. Op die manier bakenen ze ook hun territorium af.
De meeste uilen in Vlaanderen vliegen en jagen het liefst bij schemering of nacht, maar soorten zoals de velduil en de steenuil vliegen ook overdag. Hun geadapteerde bouw zorgt voor de perfecte aanval op prooien. Asymmetrische oren, een afgeplat voorhoofd, een uiterst beweegbare nek en aangepaste ogen zorgen voor een optimale vangsttechniek. De kleur van de ogen verschilt van soort tot soort. Vroeger nam men aan dat dat te maken had met het tijdstip waarin ze vlogen. Gele ogen zouden wijzen op overdag-, oranje op schemering- en zwarte op nachtvliegers. Dat blijkt echter niet helemaal te kloppen.
2. Wat verraadt de locatie van een uil?
Om uilen op te sporen, moet je eerst begrijpen wat hun basisbehoeften zijn. Uilen zijn predatoren. Ze eten muisachtigen, kleine vogels en soms ook insecten. Het is daarom slim om op plaatsen te zoeken waar hun prooien veel voorkomen, zoals op boerderijen en open velden. Als je graag de ruigpootuil of de bosuil spot, kan je best een bos bezoeken.
Daarnaast worden roestende (=in groep rustende) bosuilen overdag soms luidruchtig geplaagd door zangvogels zoals gaaien en mezen. Een last voor de bosuil, maar een gouden hint voor de uil-spotter.
Roestende ransuilen
3. Uilenballen zoeken
Omdat uilen meestal hun prooi in een keer doorslikken, komen ook de onverteerbare onderdelen zoals beenderen, schedel, veren en vacht in hun maag terecht. Die worden samengeperst tot een braakbal - al is braakworst misschien een betere omschrijving. Vaak zijn deze braakballen terug te vinden rond de boom waarin een uil goed verstopt zit. De overblijfselen van zijn maaltijd, verklappen ook iets over de grootte van de uil. Een grotere uil, zoals de velduil, vangt grotere prooien en hoest dus grotere uilenballen op. Aan de hand van de hoeveelheid braakballen die je vindt, kan je een inschatting maken hoe lang de uil zijn rustplaats al gebruikt. Per 24 uur gaat hij ongeveer 2 keer over z’n nek.
4. Technologie kan je helpen
Herken je het geluid van een uil, maar weet je er niet de juiste soort op te plakken, haal je smartphone dan even boven. Apps zoals Birdnet en Smart Bird ID kunnen het stemgeluid van uilen herkennen. Op die manier kan je identificeren met welke uilensoort je te maken hebt en wordt je zoektocht meteen al een pak eenvoudiger. Als je bijvoorbeeld een kerkuil hoort, zal je eerder moeten zoeken in de buurt van een kerk of boerderij.
Naast deze apps kan je ook eens browsen op het internet. Sites zoals waarnemingen.be geven duidelijk aan waar de laatste tijd veel uilen zijn gespot. De oehoe bijvoorbeeld blijft gedurende zijn ganse leven op dezelfde plaats rondhangen. Wanneer er dus een waarneming gemeld is, is het hoogstwaarschijnlijk dat hij in die regio nog steeds terug te vinden is (al moet je er wel rekening mee houden dat de exacte locatie van een waarneming niet raad te plegen is voor een bijzondere soort als de oehoe om verstoring te voorkomen).
Kerkuil
5. Welke uitrusting heb je nodig om uilen te spotten?
Uilen kunnen zich uiterst goed camoufleren, zeker overdag. Ze willen niet gezien worden door predatoren. Daarom houden ze zich vaak stil tegen de stam van een boom of in de takken. Met behulp van een verrekijker kan je de gehele boom van de kruin tot aan de stam afgaan. Denk er ook aan dat wanneer je ’s avonds op stap gaat, de temperaturen sterk kunnen dalen. Kleed je warm aan en vergeet geen lampje mee te nemen. Die laatste gebruik je natuurlijk niet om uilen recht in de ogen te schijnen, je neemt het mee om in noodgevallen de weg terug te vinden. Onze ogen zijn prima aangepast om zelfs in het donker redelijk goed te zien!
6. Een uil in je tuin, kan dat?
Wil je graag uilen in je eigen tuin verwelkomen, dan moet je aan een belangrijke voorwaarde voldoen: verwilder je tuin. Een gladgestreken tuin waar onkruid niet toegelaten wordt, is geen aangename plaats voor uilen. Net zoals andere vogels worden uilen harder aangetrokken tot een woeste tuin: hoger gras, meer onkruid, knotwilgen, hagen enz. Zo’n tuin zal als vanzelf een goede biotoop worden voor muizen, wat dan weer de favoriete maaltijd van veel uilen is. Laat oude bomen staan, daarin kan je tuin-uil mogelijk een nest maken en schuilen. Bovendien is het belangrijk dat deze boom op een beschutte plaats staat. Je kan ook een nestkast maken of kopen die geschikt is voor uilen.
Al houd je rekening met elk van de bovenstaande tips, de zoektocht naar uilen vraagt boven alles veel geduld en een grote dosis geluk. Daarnaast staan veel soorten op de rode lijst als ‘kwetsbaar’. Het creëren en behouden van de habitats is essentieel voor deze vogels en de dieren mogen zo weinig mogelijk gestoord worden. Hopelijk ontmoeten we in de toekomst wat vaker uilen!
