Checklist voor een bijvriendelijke tuin
Hét geluid van de zomer? Het gezoem van bezige bijen die van bloem naar bloem vliegen (en bij voorkeur ook een knetterend barbecuevuur op de achtergrond). Maar even terug naar de bijen. Voor veel bloemen en planten is een blits bijenbezoekje noodzakelijk. Bijen, en ook hommels, zorgen namelijk voor de bestuiving van bloemen, groentegewassen en fruitbomen. Kortom, alles waar wij, natuurliefhebbers van houden. Hoe meer bijen, hoe beter! Help jij de bijen in je tuin of omgeving al? Vink onze checklist af voor een bijzonder bijvriendelijke tuin.
Wilde tuin? Check. Veel bloemen? Dubbelcheck. Ruige plekjes? Ook check. Jouw tuin of terras is een potentieel bijenparadijs, en toch gaat het niet goed met onze bijen. Klimaatverandering, gebruik van pesticiden, ziektes en een gebrek aan nectarbronnen zorgen ervoor dat meer dan de helft van de ruim 400 bijensoorten in ons land bedreigd is. Dat is een probleem voor de bijen zelf, maar ook voor onze voedselvoorziening én voor de biodiversiteit in z’n geheel. Bijen en hommels hebben onze hulp nodig! Zorg jij mee voor een Belgische bijenboost?
8 tips voor een bijvriendelijke tuin
1. Vermijd pesticiden
Pesticiden, onkruidverdelgers en insecticiden om schimmels, plagen en ziektes te doden, doen vaak meer slecht dan goed. Chemische gewasbeschermingsmiddelen vervuilen de lucht, de bodem en het water waardoor ze planten en dieren ziek kunnen maken, of erger nog doden. Bijen krijgen door gebruik van pesticiden, zelfs de ecologische varianten op basis van pyrethrum, giftige stoffen binnen via stuifmeel en nectar. Dat nemen de bijen vervolgens mee naar hun nest of bijenkast waardoor ook de larven sterven. Heb je een hart voor de natuur? Vermijd dan pesticiden en kies voor biologische bestrijdingsmiddelen. O.a. nuttigeinsecten, mijten (foto), hommels, aaltjes en biopesticiden bieden een natuurlijke oplossing.
2. Laat je tuin wild(er) groeien
Veel mensen leggen een strakke, onderhoudsarme tuin aan en de seizoenen worden almaar natter en warmer. Resultaat: er is steeds minder plaats voor bloemen in onze dichtbegroeide tuinen en gemillimeterde gazonnetjes. Tot nu. Want wilde, natuurlijke tuinen zijn in opmars én de ideale oplossing voor bijvriendelijke, ietwat luie tuiniers. In een wilde tuin mag je het gras wat langer laten groeien. Zo creëer je ruige plekjes waar grassen, bloemen en (on)kruiden de kans krijgen om te bloeien, en dat is exact de favoriete habitat van bijen, hommels en andere insecten.
Nog een must in een wilde tuin is een bloemen- en plantenborder. Zo’n strook met vaste planten geeft elk seizoen kleur en leven in je tuin.
3. Blije bloemen, blije bijen
Bijen zijn constant op zoek naar nectarbronnen die ze vinden in bloeiende bloemen en bomen. Sommige bijen zijn heel kieskeurig, maar over het algemeen geldt: hoe meer variatie, hoe blijer de bijen! Vul je tuin dus met inheemse bloemen of een bijenmix, kruiden, groentegewassen en fruitbomen en geef madeliefjes, klavertjes en paardebloemen de kans om te bloeien. Alles tegelijk?! Nee, je kan gerust klein beginnen. Een moestuinbak of klein kruidentuintje in een plantenbak is voldoende om van jouw tuin, terras of balkon een topbestemming voor bijen en hommels te maken.
Deze soorten zijn echte bijenlokkers:
- bloemen: korenbloem, papaver, lavendel, Oost-Indische kers, goudsbloem, sterafrikaantjes
- kruiden: salie, bieslook, marjolein
- moestuinplanten: tomaten, courgettes, pepers, aardbeien
- struiken en bomen: krenten, kerselaar, appelbomen, kastanjelaar, wilg, linde, sleedoorn, hulst
Wist je dat reguliere potgrond een te rijke voedsellaag heeft voor veel van deze planten? Een mix van compost en leemzand of je zelfgemaakte turfvrije potgrond is een betere keuze.
4. Benut elk hoekje
Misschien is je tuin al aangelegd en heb je geen zin om alles overhoop te halen of heb je gewoon weinig plaats? In elke tuin en op elk balkon zijn er nog kleine, onbenutte plekjes te vinden waar je een groot verschil kan maken voor bijen en andere insecten. Klim- en hangplanten zoals vuurdoorn, botanische klimrozen, kamperfoelie en klimop zijn de ideale bijenattracties op een balkon of terras. Ook op je dak is extra natuur welkom. Op een groendak komen vetplantjes en andere plantjes tot bloei waar heel wat bijen dol op zijn.
5. Boost bijen het jaar rond
Bijen zijn actief van maart tot oktober. Vroeg bloeien en laat snoeien is dus de boodschap! Met een aantal vroege lentebloeiers zoals vingerhelmbloem, gewone vogelmelk en boerenkrokus geef je ze na de winter een fleurig onthaal. Deze bloembollen plant je trouwens al in het najaar. Plant ook een aantal herfstbloeiers zoals helleborus, viooltjes of vetkruid. Zo genieten jij én de bijen het jaar rond van een bloeiende tuin.
Er is nog meer dat je in het najaar kan doen voor onze bijen. Of net niet doen eigenlijk. Sommige bijensoorten overwinteren in uitgebloeide bloemstengels. Die laat je dus maar beter gewoon staan tot in het voorjaar.
6. Hang een (zelfgemaakt) bijenhotel op
Een insectenhotel of bijenhotel ophangen is de ultieme manier om welkom te zeggen aan bijen en andere insecten in je tuin. Een hotel voor insecten en bijen kan je kant-en-klaar in het tuincentrum kopen, maar het is natuurlijk veel leuker om je eigen bijenhotel in elkaar te knutselen. Kies jij voor een gezellig pensionnetje of een luxueuze vijfsterrensuite? Waan jezelf de ideale hotelgastheer en bouw je eigen insectenhotel aan de hand van dit stappenplan. Zelfs als je geen handige Harry of Hariette bent, breng je deze simpele DIY tot een goed einde.
Zo hang je een bijenhotel op:
- Zoek vanaf februari een zonnige plek uit de wind en beschermd tegen regen
- Voorzie voldoende bloemen en planten in de buurt
- Veranker je bijenhotel stevig in de muur
- Vermijd naaldhout, want dat beschadigt de kwetsbare vleugeltjes van bijen
- Maak het bijenhotel niet proper voor een nieuw seizoen: bijen metselen zelf de gangen dicht en maken ze weer open wanneer ze er klaar voor zijn.
7. Denk ook aan bijen die in de grond nestelen
Driekwart van alle bijen nestelt in de grond. Da’s veel, hé? Zandbijen bijvoorbeeld graven hun nest in de grond. Hen maak je blij met een stukje onverharde, droge grond op een droge, zonnige plek. Een stapel losse stenen of houtblokken durven ze ook gebruiken als nestplaats.
8. Extraatje: koop je honing lokaal
Dat jouw tuin, terras of balkon voortaan de zevende bijenhemel is, is ook voordelig voor imkers in jouw buurt, ook in de stad. Zij hebben er alle baat bij dat wilde bijen voldoende voedsel vinden. In ruil bieden zij jou heerlijke honing, wellicht één van de lekkerste dingen die Moeder Natuur ons gegeven heeft. Door honing rechtstreeks bij een lokale imker te kopen, steun je de populatie wilde bijen in ons land dus ook.
