Welke dieren geven elkaar een kus?
Van snelle kus op de wang tot hevige tongzoen: ons repertoire aan mondelinge liefdesbetuigingen kent geen grenzen. Wie op zoek gaat naar de oorsprong van het menselijke zoenen, komt automatisch in de dierenwereld terecht. Alleen moeten we je teleurstellen: de functie van een dikke smakkerd is bij hen nét iets anders dan bij ons.
Voedseloverdracht is voorloper van onze tongzoen
‘Bekken’ of ‘muilen’: het zijn maar enkele dierlijke synoniemen voor een tongzoen. Daar willen we graag nog een woord aan toevoegen: ‘snavelen’. Zo noemen we het wanneer een mannelijke vogel zijn toekomstige vrouwtje voert om haar te overtuigen van zijn goed vaderschap. Later zal hij immers op dezelfde manier zijn kroost van voedsel voorzien.
Niet alleen vogels verzorgen hun jongen vanuit de bek, ook zoogdieren hebben er een handje van weg. Veel roofdieren kauwen het voedsel voor en braken het uit voor hun jongen. Wolvenwelpen likken bijvoorbeeld aan de bek van hun ouders om het braken te stimuleren. Ook in hun latere leven gebruiken volwassen wolven die ‘tongzoen’ om hun affectie en goede bedoelingen te etaleren t.o.v. een meer ervaren wolf. Wolven in gevangenschap doen het zelfs bij hun verzorgers!
Trouwens, ook mensen hebben ooit voedsel voorgekauwd voor hun kinderen. In de tijd dat babyvoeding, pureepatatjes en mixers nog nog niet uitgevonden waren, schakelden baby’s zo over op vast voedsel. De moeder duwde met haar tong het voedsel in de mond van haar kinderen. Gedragswetenschappers vermoeden dat de tongkus zo geboren is, al zie je het gebruik niet in elke cultuur opduiken.
Kussen is geur uitwisselen
Dat zoenen bij mensen later ook een romantische lading kreeg, heeft waarschijnlijk te maken met geuruitwisseling. Daar zijn mensen over het algemeen niet zo goed in. Dieren kunnen feromonen of sekslokstoffen al van ver waarnemen en hoeven dus helemaal niet te knuffelen of kussen om te weten welk vlees ze in de kuip hebben.
In zekere zin kan je het achterlaten van ‘geurvlaggen’ dus vergelijken met een verkennende zoen van twee menselijke partners. Mannelijke everzwijnen maken bijvoorbeeld androsteron aan, een feromoon dat vrouwtjes triggert om te paren. De geur is zo herkenbaar, dat een onderzoek van dichterbij onnodig is: ze gaan meteen over tot actie.
Vrouwtjes kunnen dit mannelijke everzwijn al van ver ruiken
Bij de hamster is het het vrouwtje dat een feromoon aanmaakt waarvoor mannetjes overstag gaan. Muizen gaan nog een stapje verder en kunnen aan de geur herkennen of ze met (verre) familie te maken hebben. Door alleen te paren met anders ruikende muizen, voorkomen ze incest.
Andere manieren om affectie te tonen
Hoewel dieren dus niet met elkaar zoenen (enkele mensapen uitgezonderd), zijn er een heleboel andere manieren waarop ze hun genegenheid kunnen tonen. Grazers zoals reeën en edelherten doen aan ‘grooming’: ze verzorgen elkaars vacht door zachtjes te knabbelen. Uiteindelijk worden ze er vooral zelf beter van, want ze doen het vooral wanneer ze zelf jeuk hebben en een knabbel terug verwachten. Toch gebeurt het alleen tussen dieren die elkaar goed kennen en vertrouwen.
Andere dieren brengen cadeaus voor elkaar mee. De ijsvogel trakteert zijn vrouwtje op een lekkere vis, de klapekster maakt een mooie muizensaté en ook de liefde van de gaai gaat door de maag. Maar het allerbekendste voorbeeld is natuurlijk de balts die vogels, maar ook vissen uitvoeren om hun wijfje te paaien. Zeg nu nog eens dat dieren niet romantisch kunnen zijn!
