Uitgetest: naar de Vlaamse Ardennen met het Wandelboek van Onze Natuur

23 februari 2022

Als fervent wandelaar ben ik steeds op zoek naar nieuwe plekken om de benen te strekken. Meestal start de zoektocht op het wereldwijde web, maar daar is het soms moeilijk om kaf van koren te onderscheiden. Bovendien is het dan noodzakelijk, doch allerminst bevorderlijk voor de natuurbeleving, om elke 200 meter naar het scherm van je smartphone te kijken. Je moet immers tijdig de GPS-route checken om niet verloren te lopen, maar ziet meteen ook dat aantrekkelijke icoontje van Instagram naar je lonken om ‘gauw’ die nieuwe stories te bekijken.

Toch was het tot nog toe nooit bij me opgekomen om de analoge toer op te gaan. Tot ik als proefkonijn het gloednieuwe Wandelboek van Onze Natuur mocht uittesten - het perfecte excuus om eens volledig te ‘digital detoxen’ te midden van de natuur! Al ben ik wel zo eerlijk om toe te geven dat de smartphone toch in onze rugzak mocht om occasioneel als fototoestel dienst te doen én als communicatiemiddel bij noodgevallen.

Hoe kies je een wandeling in het Wandelboek?

Het ‘Wandelboek Vlaanderen’ van Onze Natuur telt 20 wandelingen verspreid over 328 bladzijden. Ze allemaal lezen voor je vertrekt, is onbegonnen werk, maar op het handige kaartje vooraan vind je reeds de belangrijkste info: de locatie, het aantal kilometers én de biotoop (bos, heide, kust, stad/industrie, open landschap of zoet water). We bladeren meteen naar wandeling 3 in Maarkedal (11,37 km), want nooit eerder vereerden we de Vlaamse Ardennen met een bezoek.

De veelbelovende titel voorspelt ons een bezoek aan ‘het mooiste natuurreservaat van Oost-Vlaanderen’. In de inleiding van het hoofdstuk ‘bos’ konden we al lezen waarom Vlaamse bossen vooral in de Kempen te vinden zijn - spoiler alert: het heeft met de arme bodem te maken - maar die kennen we al op ons duimpje. En dat bossen aan de andere kant van Vlaanderen schaars zijn, weten we nog uit de tijd dat we zelf enkele jaren onze domicilie in de buurt van Gent hadden. Kortom: op een frisse zondagochtend vertrekken we met een rugzak vol proviand naar de kerk van deelgemeente Schorisse, het vertrekpunt van onze eerste papieren wandeling.

Praktische info en natuurweetjes in woord en beeld

Aan het begin van elke wandeling wordt uitgebreid aandacht geschonken aan de situering van het natuurgebied in kwestie en wat het precies zo waardevol maakt. In het geval van wandeling 3 gaat het zelfs over twee natuurgebieden: ‘het Burreken’ van Natuurpunt en ‘Bos ter Rijst’ van het Agentschap voor Natuur en Bos. Een belangrijk sleutelbegrip in deze regio zijn de zogenaamde ‘kleine landschapselementen’ of KLE’s: hagen en heggen, poelen, houtkanten, bomenrijen enz. die het landschap karakter geven en kleine bosjes met elkaar verbinden. Doordat ze natuurgebieden op natuurlijke wijze met elkaar verbinden, bieden KLE’s de mogelijkheid aan diverse soorten om zich veilig en beschermd te verplaatsen wanneer het hen te warm, te koud, te zonnig of te nat onder de voeten wordt. Verder krijg je telkens een foto-overzicht van ‘te spotten soorten’, aangevuld met informatie over de locatie waar je ze mogelijk kan tegenkomen. De ‘soort in de kijker’ bij deze wandeling is de giftige vuursalamander, al is de kans erg klein dat we hem in dit seizoen, op een droge dag en met temperaturen tegen het vriespunt zullen tegenkomen.

Een overzichtelijk kaartje siert de volgende pagina, waarop met genummerde ijkpunten de verschillende etappes aangeduid staan. Het bijbehorende hoogteprofiel stelt ons gerust: tijdens het eerste derde van de wandeling zullen we flink moeten klimmen, maar daarna gaat het op en af en vooral vaak bergaf. Omwille van de afstand en het heuvelachtige karakter van de wandeling, staat ze in het boek gelabeld als ‘moeilijk’ en we krijgen ook de waarschuwing mee om schoenen met diep profiel aan te trekken wanneer het geregend heeft. De lemige bodem op de hellingen kan immers erg glad zijn - iets wat we later aan den lijve zullen ondervinden.

Wandelen met het Wandelboek: hoe werkt dat?

Geen GPS-route om te volgen, geen lijstje met wandelknooppunten en ook geen blauwe bolletjes of oranje driehoekjes die de weg wijzen: deze wandeling loop je puur met de aanwijzingen uit het boek én de bijbehorende kaart. In het begin is het even wennen: de onzekerheid slaat toe omdat we voortdurend naar bevestiging zoeken. Al snel blijkt dat ‘let it go’ eens te meer het allerbeste devies is. We vertrouwen op wat we lezen en de aankomst bij een volgend herkenningspunt vormt het bewijs dat we goed gelopen zijn.

Aanwijzingen zoals ‘aan een T-splitsing bij de tweede hoeve’, ‘wandel langs een aardgasleiding’, ‘voorbij huisnummer 34 naar rechts’ en ‘tot aan een mooi kapelletje met fraai glasraam’ zijn zo concreet dat verloren lopen niet aan de orde is - zelfs al laat je (zoals ons) het gebruik van de kaart achterwege. Hoewel de wandeling onder de biotoop ‘bos’ gecatalogeerd staat, krijgen we vooral een heel verrassend landschap voorgeschoteld met naast schilderachtige loofbossen ook klaterende bronbeekjes, weidse vlaktes en modderige enkelsporen. Die waterdichte wandelschoenen waren dan ook allesbehalve een overbodige luxe.

Ongeveer in het midden van de wandeling - pal tussen het Burreken en Bos ter Rijst - houden we halt op een indrukwekkend uitkijkplatform waar we in de verte reeds een stukje van de verdere wandeling te zien krijgen. De kille wind had er echter vrij spel, waardoor we op zoek gingen naar een ander geschikt picknickplekje dat we vonden aan de bosrand van Bos ter Rijst.

Het laatste derde van de wandeling kan je eigenlijk grotendeels via de wandelknooppunten vervolledigen, wat ook zo aangegeven is in het boek, maar de omschrijvingen van wat er onderweg te zien is blijven een grote meerwaarde. Het is alsof je op pad bent met een natuurgids die je ter plekke overstelpt met de juiste wetenswaardigheden, maar dan zonder het wandeltempo naar beneden te halen omdat een groep mensen zich moet aansluiten. Kortom: de komende weekends staan er nog meer wandelboekwandelingen op ons programma!