De kakkerlak: smerig of nuttig?
Deze insecten zijn misschien niet zo groot, maar ze wekken zowel walging als fascinatie op. Toch heeft alles zijn plekje in de natuur, inclusief kakkerlakken, die veel nuttiger zijn dan ze lijken.
De kakkerlak, ook wel ‘bakkerstor’ genoemd, heeft geen al te beste reputatie – zijn naam is zelfs een synoniem voor onderkruiper. Wereldwijd bestaan er zo’n 6.000 soorten, en hun voorouders lopen al meer dan 350 miljoen jaar rond op onze planeet. Sindsdien hebben ze ruimschoots de tijd gehad om te evolueren. Hoewel onze kakkerlakken eerder klein zijn, kunnen sommige van hun neven wel negen centimeter groot worden! Omdat ze leven op een dieet van afval en vuilnis beschouwen we hen als vieze beestjes, maar eigenlijk behoren ze wat betreft hygiëne tot de meest zorgvuldige dieren op aarde. Zo maken ze hun antennes bijvoorbeeld meermaals per dag schoon. Een Amerikaanse studie uit 2013 toont aan dat kakkerlakken die antennes gebruiken om hun weg te vinden in hun omgeving, net als kevers. Daarom ontdoen ze deze regelmatig van overtollige cuticulaire koolwaterstoffen (de vetachtige stoffen die hen beschermen) en vreemde substanties die, indien overvloedig aanwezig, hun reukvermogen verstoren.
Hun vermogen om zowat onverwoestbaar te zijn, is ronduit indrukwekkend. Wist je dat kakkerlakken bijna 45 dagen kunnen overleven zonder eten en temperaturen tussen -5 °C en 50 °C kunnen weerstaan? Bovendien hebben veel soorten een zekere resistentie ontwikkeld tegen de chemische insecticiden die gebruikt worden om hen te bestrijden, en kunnen ze nog enkele weken overleven na bestraling en zelfs onthoofding! Door een gebrek aan bloeddruk stolt hun bloed namelijk heel snel in de zone rond hun nek, waardoor de bloeding wordt voorkomen die elk ander wezen zonder hoofd onmiddellijk … welja, de das zou omdoen. Uiteindelijk zullen ze wel sterven van de honger, maar dat kan met gemak een maand duren. Nog een handig snufje dat maakt dat ze bijna niet kapot te krijgen zijn: ze zijn in staat om álles te verteren, van bedorven voedsel tot hout. En bovendien planten ze zich razendsnel voort. De vrouwtjes leggen eieren in de vorm van buidels of eipakketjes. Elke buidel kan 12 tot 25 eitjes bevatten en afhankelijk van de soort kunnen ze tussen drie en vijftien eipakketjes leggen.
Ondanks hun reputatie hebben kakkerlakken wel degelijk een nut in de natuur. Aangezien ze allerlei soorten materialen opeten, ontdoen ze de omgeving namelijk ook van afvalstoffen. Sterker nog: ze breken ze af in kleinere stukjes, zodat kleine organismen ze kunnen verteren. Zo dragen kakkerlakken bij aan de natuurlijke bemesting van de bodem en planten. Ook vormen ze een bijna onuitputtelijke voedselbron voor insecteneters, zoals duizendpoten, spinnen en bepaalde wespensoorten. Recent nog werden kakkerlakken uitgerust met speciale camera’s om vermiste personen terug te vinden tussen het puin na een aardbeving. Als kleine cyborgs dragen ze een rugzakje dat aan hun antennes is bevestigd, wat toelaat om hun bewegingen te controleren. Misschien zijn kakkerlakken dus wel onze redders van de toekomst?
