De gewone es, een nuttige reus
De es (Fraxinus excelsior) is één van onze grootste inheemse bomen met een belangrijke ecologische waarde. Hij is al sinds jaar en dag onlosmakelijk verbonden met ons platteland, maar lijdt tegenwoordig duchtig onder de ‘essentakkensterfte’ veroorzaakt door een invasieve, uitheemse schimmel.
Deze grote boom, alomtegenwoordig in het Europese boerenlandschap maar ook een notoire bosbewoner, duikt op in heel wat mythen en legenden. In het oude Scandinavië was hij de beroemde ‘Yggdrasil’, een gigantische boom die de ganse wereld met zich mee droeg, en bij de Kelten stond hij symbool voor de wedergeboorte. Omwille van de hoge hardheid van essenhout werden er vroeger speren en bogen van gemaakt. Tegenwoordig wordt essenhout nog steeds gebruikt om handvatten van gereedschap mee te vervaardigen.
In de volksgeneeskunde werden essenbladeren gebruikt om reuma en andere gewrichtspijnen te verlichten, maar ook als laxeer- en zelfs als plasmiddel. Bovenal is de gewone es gewoonweg essentieel voor de biodiversiteit: veldmuizen, eekhoorns en vogels zoals de goudvink voeden zich met zijn zaden, reeën zijn verlekkerd op de jonge scheuten die aan zijn voet groeien en voor een dertigtal vlinders is de es een belangrijke waardplant - een ervan is de roodbonte parelmoervlinder (Euphydryas maturna) die bij ons tegenwoordig uitgestorven is. De es vormt ook een belangrijke gastheer voor heel wat paddenstoelen, zoals het Judasoor. Tenslotte vergaan de bladeren van deze boom relatief snel, waardoor ze de grond waarop ze vallen verrijken.
Sinds enkele jaren is de gewone es ten slachtoffer gevallen van een schimmel, het vals essenvlieskelkje. Die komt oorspronkelijk uit Azië en werd in de jaren ‘90 voor het eerst geïdentificeerd in Polen. Zowel zaailingen als oudere bomen worden aangetast, maar sommige cultivars blijken meer resistent tegen deze invasieve exoot. Omdat de schimmel nood heeft aan een voldoende hoge vochtigheidsgraad, ondervinden essen in bosverband meer schade van de ‘essentakkenziekte’.
Herken de gewone es
Hoogte: 30 tot 40 meter
Blad: ovaal en langwerpig, samengesteld uit 7 tot 15 deelblaadjes
Bloeiwijze: rode trossen die verschijnen in april-mei
Vrucht: langwerpig en afgeplat, met één vliezige ‘vleugel’ - niet te verwarren met esdoornvruchten die twee ‘vleugels’ hebben
Schors: glad en grijs als de boom jong is, naarmate de es ouder wordt raakt zijn bast gemerkt met allerlei scheuren
Creëer je eigen bos met subsidies van de Vlaamse Overheid
Heb jij een stuk grond en jeuken je vingers om het om te vormen tot een soortenrijk bos? Check op www.bosteller.be hoe je dat aanpakt, welke bomen geschikt zijn voor jouw stuk grond en hoe je subsidies kan aanvragen voor jouw eigen stukje topnatuur.
Naar de bosteller
