Bergeend zkt. crèche
Bergeenden zijn moderne vogels. Dacht jij dat ze zich houden aan de traditionele rolverdeling waarbij papa brood op de plank brengt en mama de jongen grootbrengt? Niets daarvan. Bergeenden vertrouwen hun kuikens toe aan de lokale crèche. Enkele verzorgers nemen er de jongen van andere bergeenden onder hun hoede. Wie is kuikenoppas van dienst en welke voordelen biedt zo’n babysitservice voor de ouders en jongen?
De bergeend (Tadorna tadorna) is een grote, gansachtige eend die aan onze kust, maar ook meer inlands nabij grote waterplassen of langs rivieren leeft. Je herkent de soort makkelijk: een wit verenkleed met donkergroene kop, bruine borst en een felrode snavel. Mannetjes hebben ook een knobbel op hun bek. Eens er koppeltjes zijn gevormd, zoeken bergeenden een hol (vaak dat van een konijn) om in te broeden. Van april tot juni leggen bergeenden eieren. Vaak 8 à 10 eieren per keer. Na 28 dagen broeden is het zover: de jonge bergeenden komen uit hun ei. Al snel zwemmen de eendenkuikens in het zog van hun ouders, maar niet voor lang. De kersverse ouders vertrouwen hun jongen toe aan verzorgers van het plaatselijke ‘kuikendagverblijf’.
Kuikendagverblijf op het water
Jonge bergeenden groeperen zich op het water in crèches. Met tientallen andere eendenkuikens worden ze begeleid door een aantal volwassen eenden. Crèchevorming komt vaak voor bij vogels die in grote kolonies broeden en waarbij alle jongen rond dezelfde tijd uit het ei komen. Ook bij eidereenden, koningssterns, ganzen en veel zuidelijker bij pinguïns leven de jongen in grote groepen gescheiden van hun ouders.
Wie is kuikenoppas van dienst?
Een vogelcrèche staat onder leiding van meerdere verzorgers. Vaak zijn het familieleden van een aantal jongen in de groep die het tijdelijke voogdij krijgen. Ook koppeltjes die hun broedsel verloren zijn, worden in sommige kolonies aangeduid als kuikenoppas. In nog andere gevallen zijn het dominante koppels die onderling de strijd aangaan voor de titel “Kuikenbegeleidervan het jaar”.
Wat is het voordeel van een crèche?
Behalve dat de ouders in alle rust van hun ouderschapsverlof kunnen genieten, heeft een kuikendagverblijf nog verschillende voordelen. Soms zoeken jonge bergeenden zelf naar voedsel, andere keren worden ze nog gevoed door hun ouders. En als de kinderen uit huis zijn … dan hebben moeder en vader meer tijd om op zoek te gaan naar voedsel. Omgekeerd groeien de jongen veilig op omringd door hun leeftijdsgenootjes. Ze kunnen zich als het ware verstoppen tussen de andere eendenkuikens wanneer er gevaar dreigt. De kans dat ze gepakt worden door een roofdier is zo veel kleiner.
Opmerkelijk is dat het babysitten de volwassen verzorgers vaak geen direct voordeel oplevert, maar compleet belangeloos doen ze het natuurlijk ook niet. Als begeleider kunnen bergeenden zelf controleren welke jongen in het midden van de groep zitten. Zo houden ze hun eigen jongen altijd veilig.
