10 dingen die je moet weten over sigarettenpeuken in de natuur
Wie achteloos een peuk weggooit omdat er geen assenbak in de buurt is, denkt misschien dat hij weinig kwaad doet met zijn kleine daad van rebellie. Helaas spreken de cijfers dat tegen: volgens de WHO zou niet minder dan 2 van de 3 opgerookte peuken in onze omgeving terechtkomen. Vraag het maar eens na bij een Mooimaker of zwerfvuilvrijwilliger in je buurt: de hoeveelheid filters die ze tijdens hun ronde oprapen is vaak hallucinant. En dan moet je weten dat sigaretten ook nà het inhaleren nog flink wat schade toebrengen aan het milieu.
1. Sigarettenpeuken vormen de helft van al het zwerfvuil
Uit een onderzoek van OVAM, de Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij, bestaat 49% van het aantal ingezamelde stuks zwerfvuil uit sigarettenpeuken. In gewicht spreken we natuurlijk over minder dan de helft, maar zelfs dan blijft de impact groter dan je je kan voorstellen. Met 3,4 g filtergewicht per pakje sigaretten, spreken we over naar schatting 845.000 ton peuken dat jaarlijks wereldwijd in de wijde natuur terechtkomt. Een lastige bijkomstigheid: dit kleine type zwerfvuil glipt vaak door de mazen van het net en blijft voor meer dan 60% liggen, ook na een intensieve opruimactie.
2. 15 jaar afbraaktijd en zelfs dan nog schadelijk
Sigarettenfilters zijn allesbehalve biologisch afbreekbaar. Ze bestaan uit acrylacetaat, een kunststof die erg traag afbreekt. Pas na 10 tot 15 jaar schiet er schijnbaar niks meer van over, maar er zit een addertje onder het gras. Want het plastic is niet echt ‘vergaan’, het is afgebroken tot microplastics. Je kan het dus niet meer zien, maar het richt nog steeds schade aan.
3. Microplastics in vissenmagen
Micro- en nanoplastics zweven als minuscule deeltjes rond in het water, waardoor ze in de magen van vissen en andere waterorganismen terechtkomen. De allerkleinste deeltjes kunnen gaan zwerven in het lichaam en zo andere organen bereiken. Wanneer zulke vissen op ons bord belanden, zijn wij aan de beurt om plastic te eten. Recent onderzoek wees uit dat microplastics zich niet alleen via water, maar ook via wind verspreiden. Zo zijn ze zelfs al in het poolijs terechtgekomen!
4. Schadelijke stoffen blijven achter in filter
Een sigarettenfilter is ontworpen om (een deel van) de schadelijke stoffen in rookwaren uit de longen van de roker te houden. Dat wil dus zeggen dat al die chemicaliën zich opstapelen ín die filter! We hebben het dan niet alleen over nicotine, maar ook over zware metalen, pesticiden, antivries, arseen … Een groot deel van de peuken komt terecht in het water, waar de schadelijke stoffen oplossen. Eén tot vier peuken in een liter water zou reeds voldoende zijn om een kleine vis om te leggen!
5. Peuken happen
Soms duurt het zelfs niet zo lang eer de schadelijke stoffen uit sigaretten in een dierenlichaam terechtkomen. Er zijn ook dieren die de peuken integraal naar binnen werken. Vooral in de magen van vissen en vogels worden regelmatig volledige filters aangetroffen. Sommige dieren stikken er zelfs in. Deze foto van een meeuw (Amerikaanse schaarbek) uit Florida die een peuk aan zijn jong voert, ging de wereld rond als alarmkreet van een natuurfotograaf.
6. Planten groeien minder snel
Ook planten ondervinden last van de meer dan 7.000 schadelijke chemicaliën in sigaretten. Onderzoek wijst uit dat witte klaver tot 30% trager groeit en minder groot wordt wanneer de grond aan zijn voeten vervuild is met peuken. Moeilijk te geloven? Check dan deze timelapse.
7. Sigarettenpeuken in nesten
In stedelijke omgevingen duiken regelmatig sigarettenpeuken op in vogelnestjes. Waarom stadsvogels die keuze maken, weten we niet precies. Ecologen vermoeden dat ze op zoek gaan naar sterk geurend plantenmateriaal dat insecten afweert. Nicotine is immers een bekend insecticide. Helaas zijn de jonge ouders zich niet bewust van alle schadelijke neveneffecten waaraan ze hun kroost blootstellen.
8. Smeulende peuken veroorzaken bosbranden
Laten we ook niet vergeten dat het weggooien van je rookwaren de natuur razendsnel in lichterlaaie kan zetten. Wist je een sigarettenpeuk soms 3 tot 4u blijft nasmeulen? Tijd genoeg dus om een vlammenzee te veroorzaken. Geen wonder dat smeulende peuken één van de meest voorkomende oorzaken van bosbranden zijn!
9. Kraaien als peukenbestrijders?
Her en der gaan er stemmen op om kraaien, die bekend staan om hun intelligentie, te trainen om zwerfpeuken op te rapen. Dat lukt met speciale automaten die bij het aanleveren van het juiste stukje afval wat lekkers tevoorschijn toveren. In het Franse pretpark Puy du Fou vliegen er zo al zes gevleugelde Mooimakers rond! Een mooie eyecatcher, maar het kan niet echt de bedoeling zijn dat vogels zelf dit door de mensen aangemaakt probleem moeten oplossen.
10. Zakasbakje als vaste wandelpartner
Wil je je steentje bijdragen aan een schonere natuur, maar lukt het je (nog) niet om te stoppen met roken? Neem dan standaard een zakasbakje mee wanneer je de deur uitgaat. Zo kom je nooit meer in de verleiding om je peuk te dumpen wanneer er geen asbak in de buurt is. Uit een rondvraag van Mooimakers is gebleken dat 83% van de rokers het zakasbakje als een goede oplossing ziet. Wil je het zelf eens proberen? Nog tot eind april kan je de handige hebbedingen aankopen 21 Vlaamse dagbladhandels, voor de schappelijke prijs van €2,5.
