Yves Adams

Relmuis

Ze ‘de ultieme slapers van het dierenrijk’ noemen, is zeker niet overdreven. Net als andere leden van de familie van de slaapmuizen – eikel- en hazelmuizen – houden relmuizen een winterslaap. Deze slaapkoppen slapen echter 7 maanden aan een stuk – van oktober tot mei – en mogen daarmee de titel van ‘langste winterslaap’ op hun naam schrijven. Over namen gesproken: omdat ze zeven maanden slapen, worden relmuizen ook wel eens ‘zevenslapers’ genoemd.

Herken de relmuis

Glis glis

Met deze tips zeg je nooit ‘kleine grijze eekhoorn’ tegen de schattige relmuis:

lengte van 13 tot 19 cm, de grootste slaapmuis van Europa
grijsbruine rugvacht
vuilwitte tot lichtgrijze buikvacht
donzige pluimstaart van 12 tot 15 cm lang
donkere streep op de rug
donkere oogring, maar geen masker zoals de eikelmuis
korte, ronde oren en korte pootjes
lange snorharen
vele geluiden, typisch repetitief 'pschie-ie'

Relmuizen zijn nachtactieve knaagdieren. Na een deugddoende dut tijdens de dag, vertrekken relmuizen ’s avonds op pad om een nachtje eten te zoeken. Daarbij gaan ze meestal niet verder dan 100 meter van hun nest. Relmuizen zijn geen al te moeilijke eters. Ze zijn verzot op zaden, beukennootjes, vruchten, paddenstoelen, insecten en zelfs schors, maar durven ook eieren en jonge vogels uit vogelnesten te roven. Tijdens hun nachtelijke zoektocht naar voedsel moeten ze zelf voortduren op hun hoede zijn voor hongerige uilen, vossen, ratten en zelfs everzwijnen.

Leefgebied

Relmuizen zijn goede klimmers en leven typisch in boomkruinen in loofbossen met voornamelijk eiken en beuken, parken, hoogstamboomgaarden en tuinen. Overdag slapen ze er in groepjes in nesten van mos en takjes. Van oktober tot mei zoeken relmuizen beschutting in holen in bomen, nestkastjes en muren om hun lange winterslaap te houden. Soms doen ze dat zelfs in ondergrondse holen tot wel 60 cm diep. Ook in grotten en op zolders worden soms relmuizen aangetroffen.

In België zijn relmuizen erg zeldzaam, ze komen enkel voor in de Gaume-streek in het zuiden van Wallonië – het meest noordwestelijke deel van hun verspreidingsgebied in Europa. Door hun nachtactive leven in de boomkruinen en aangezien ze meestal in dromenland vertoeven, krijgt je ze niet zomaar te zien. Ze worden vooral aangetroffen in braakballen van uilen.

Links: relmuis aan hol, rechts: relmuis in winterslaap

Relmuisliefde

Na het ontwaken uit hun winterslaap in mei, zoeken mannelijke en vrouwelijke relmuizen elkaar op om te paren. Dat gebeurt typisch vanaf juni tot augustus. Na een dracht van 31 dagen zet moederrelmuis twee tot negen naakte en blinde jongen op de wereld. Die jongen verlaten het nest na een maand, maar tijd voor een tweede worp is er niet: na het opvoeden van de jongen en het aanleggen van een vetvoorraad voor de winter moet er in oktober immers terug geslapen worden.

Relatie mens en relmuis

Mensen en relmuizen komen niet zo snel met elkaar in contact. Het is wel zo dat relmuizen soms op zolders voorkomen, waar ze voor geluidsoverlast kunnen zorgen. Daarnaast heeft hun liefde voor vruchten en schors in enkele gevallen voor schade aan boomgaarden en boomplantages gezorgd.

De relmuis staat op de Europese Rode Lijst als niet bedreigd.

Wist je dat ...

relmuizen soms het gezoem van hoornaars imiteren om belagers, die hun nest willen betreden, af te schrikken?
relmuizen voor hun winterslaap een dikke vetlaag aanleggen en daardoor tot wel 300 gram kunnen wegen? Dat is het dubbele van hun normale gewicht. Op die vetlaag teren ze 7 maanden, waardoor ze bij het ontwaken in mei tot 50 % van hun lichaamsgewicht kwijt zijn.
sommige relmuizen zelfs 11 maanden aan een stuk slapen? In jaren waarin beuken weinig vruchten en dus beukennootjes produceren, durven ze al in juli in winterslaap te gaan en brengen ze geen nageslacht voort. Daarvoor is immers niet voldoende voedsel.
relmuizen in vergelijking met andere knaagdieren opvallend oud worden? Door hun lange winterslaap en de daarbij horende metabolische inactiviteit bereiken ze gemiddeld een leeftijd van maar liefst 7 jaar!
relmuizen best een druk leven hebben? Na 7 maanden slapen, blijven er slechts 5 over om te eten, een partner te zoeken en te paren, een nest te maken, jongen op te voeden en een vetvoorraad aan te leggen voor de volgende slaapmarathon.
de relmuis soms ‘de eetbare slaapmuis’ wordt genoemd? Dat komt omdat de soort in sommige culturen een echte delicatesse is. De Romeinen bijvoorbeeld mestten relmuizen vet in daarvoor ontworpen potten of gliraria. De vetste exemplaren werden dan met honing besmeurd of met varkensvlees gevuld om de pot in te verdwijnen. Tegenwoordig worden relmuizen nog steeds gegeten in Slovenië en Kroatië, daar wordt zelfs met klemmen en vallen op ze gejaagd.
Alice op een theefeestje in Wonderland aan tafel zit met een relmuis? Je kan het nalezen in het zevende hoofdstuk van het kinderboek ‘Alice Adventures in Wonderland' van Lewis Carroll.