Voorzie een veilig nestje voor de huiszwaluw
Heb jij de zwaluwen al zien vliegen? Dan ben je zeker dat de lente in het land is! De eerste kolonies komen in maart al terug uit het warme zuiden, maar de meeste zwaluwen strijken pas in de loop van de maand april weer bij ons neer. En dan kan hun zoektocht naar een nieuw stekje beginnen … of de renovatiewerken aan een oud nest. Wil jij die vrolijke kwetteraars met hun gevorkte staart een handje helpen? Lees dan zeker verder!
Bouwsel van modder en speeksel
Wanneer de huiszwaluw aan zijn eigen nestje begint, gaat hij niet over één nacht ijs. Eerst besteedt hij veel aandacht aan de zoektocht naar een geschikte ‘bouwgrond’. Meestal vindt hij die onder de dakrand van huizen, schuren of andere gebouwen, maar ook weleens onder een brug. Dan beginnen de bouwwerkzaamheden, en daar kruipt best wat energie, kennis en expertise in. Een standaard zwaluwnest is een stevig, halvekomvormig bouwsel van stro, gras en veren, vakkundig aan elkaar geplakt met een mortel van modder en speeksel. Bestudeer zo’n nest maar eens van naderbij nadat de zwaluwen weer op najaarstrek vertrokken zijn, het zit echt vernuftig in elkaar! Het is dan ook bedoeld om meerdere generaties zwaluwen in groot te brengen.
Tijdens hun winterse afwezigheid blijven de nesten doorgaans leeg, al is het niet uitzonderlijk dat in de vroege lente een andere huizenjager er zijn koffers uitpakt. Opgestaan is plaats vergaan, weet je wel. Treffen de zwaluwen hun huisje onbewoond aan bij hun terugkeer, dan nemen ze er vaak – mits de nodige opknapwerken – opnieuw hun intrek in.
Huiszwaluw in nood
Helaas krijgt de huiszwaluw het bij ons steeds moeilijker om het nest van zijn dromen te bouwen. Niet alleen vinden ze steeds minder klei en leem om mee aan te slag te gaan. Ook zijn deze vogels niet zo dol op nieuwbouw of gerenoveerde huizen – ze houden meer van een landelijke woning in hoevestijl, voorzien van ‘authentieke elementen’. En omdat wij Belgen steeds meer nieuwe huizen bouwen of verouderde gebouwen opknappen, is het voor de huiszwaluw niet meer zo evident om een plekje op de veranderende vastgoedmarkt te veroveren.
Het juiste bouwmateriaal én de juiste nestplaats vinden, kost tegenwoordig dus veel meer moeite en tijd. Zo kan de zwaluw nog maar één keer per jaar broeden, in plaats van de gewoonlijke twee of drie jaarlijkse legsels. Het gevolg laat zich raden … De zwaluwpopulatie neemt gestaag af en de huiszwaluw staat inmiddels op de Vlaamse rode lijst als ‘kwetsbaar’, en dat is zonde.
Hoe kan je de huiszwaluw helpen?
Eerst en vooral door oude zwaluwnesten niet te verwijderen. Ga je een dakrenovatie uitvoeren, bekijk dan altijd eerst of het mogelijk is om bestaande nesten op hun plek te laten hangen. Lukt dat niet, dan wacht je sowieso best met de bouwwerken tot september, dan is het broedseizoen afgelopen en verstoor je de kersverse ouders en hun kroost niet. Merk je dat de aanwezige nesten in slechte staat zijn? Aarzel dan niet om je mouwen op te stropen en je doe-het-zelftalent in te zetten: met een paar dunne, houten latjes kan je een bouwval al snel omtoveren in een (ver)stevig(d) fort.
Kan je niet anders dan een oud nest te verwijderen, bijvoorbeeld omdat de volledige dakconstructie vervangen wordt of omdat je de gevel gaat isoleren? Zorg dan dat je huis ook na de renovatie voldoende aantrekkelijk is voor huiszwaluwen om er opnieuw te komen nestelen. Wat hebben ze daarvoor nodig? Niet veel: een overhangende dakrand, liefst in een lichte kleur die niet te snel opwarmt in de zon, en een ruwe muur waar hun ‘mortel’ tegen blijft plakken. Toch is de kans groot dat ze jouw splinternieuwe dakrand links laten liggen, omdat die simpelweg te ‘clean’ is. In dat geval kan het zeker geen kwaad om een charmeoffensief op poten te zetten voor de terugkerende zwaluwen, in de vorm van … een kant-en-klare broedplek!
Zo hang je een kunstnest op
- Kies een enkel of een dubbel nest en hang ze – liefst met meerdere bij elkaar – onder een overstekende dakrand of bakgoot. Een hanggoot is niet geschikt.
- Plaats de nesten aan de noord- of oostkant van je woning. Op de zuidkant zorgt de middagzon voor te hoog oplopende temperaturen, terwijl de westkant vaak te maken krijgt met harde slagregens.
- Zorg dat er voldoende ruimte voor de aanvliegroute is en dat er niet bijvoorbeeld een boom in de weg staat. Op een minimumhoogte van 4 meter voelen de zwaluwen zich extra veilig voor predatoren.
- Bevestig een mestplank op zo’n 50 centimeter onder het nest, zo vermijd je uitwerpselen tegen je gevel en je vensters. Hang de plank zeker niet pal onder het nest, want dan kunnen hongerige roofdieren zoals eksters hem gebruiken als een opstapje.
- Check ook eens bij de milieudienst van je gemeente of je een subsidie kan krijgen voor het voorzien van huisvesting voor de huiszwaluw. Wie weet worden je kunstnesten wel gesponsord!
En nog een belangrijke tip, voor je eraan begint: plaats enkel kunstnesten als er al soortgenoten in de omgeving voorkomen. De huiszwaluw is een koloniebroeder en heeft dus graag andere broedkoppels in de buurt. Je kan ook een volstrekt nieuwe locatie uitproberen, maar dan is de kans klein dat de zwaluwen hun weg ernaartoe vinden.
