Offshore windparken in de Noordzee: groene energie met oog voor de natuur
Als we de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs en de United Nations Agenda 2030 willen halen, dan is er nog fameus wat werk aan de winkel. Daarom zet WWF zijn schouders onder het ontwikkelen van hernieuwbare energie in de Noordzee, maar dan wel op de juiste plaats, met zo weinig mogelijk schadelijke impact op het mariene leven.
De klimaatstorm woedt hevig, de biodiversiteit krijgt forse klappen en onze natuurlijke hulpbronnen raken stilaan uitgeput. Verderdoen zoals we bezig zijn, is absoluut geen optie. Voor een klimaatneutrale toekomst is het essentieel dat we zo snel mogelijk de switch maken naar 100% hernieuwbare energie. Alleen is die doelstelling met de huidige infrastructuur voorlopig nog niet haalbaar ... Dringend tijd om de capaciteit drastisch aan te zwengelen dus, zowel op het land als in de zee.
Duurzaam inplanten van windparken
Zoals bekend gaat WWF steeds op zoek naar manieren om een toekomst te bouwen waarin de mens in harmonie met de natuur kan leven, met behoud van de biodiversiteit. En in dat plaatje past ook het duurzaam opwekken en gebruiken van hernieuwbare energie in de Noordzee. Als we zomaar in het wilde weg windturbines neerplanten in zee, zonder rekening te houden met het uitgebalanceerde netwerk van mariene beschermde gebieden (MPA’s), kan dit goedbedoelde project al snel een niet zo geringe milieuramp betekenen voor de aanwezige ecosystemen in zee.
De snelle uitbreiding van de opwekking van windenergie verandert namelijk niet enkel het uitzicht van de zee- en kustlandschappen, maar kan eveneens de habitat van diverse plant- en diersoorten – waaronder ook de 200 miljoen mensen die in de kustregio’s van de EU wonen – blijvend veranderen en aantasten. Om dat te voorkomen, is een grondige planning van het inplanten van offshore windparken in de Noordzee onontbeerlijk.
Respect voor kwetsbare gebieden
Om de biodiversiteit in en rond de Noordzee zo goed mogelijk te kunnen beschermen en herstellen, stelt WWF twee eisen:
-
Toekomstige offshore windparken mogen niet binnen bestaande MPA’s of andere ecologisch waardevolle gebieden voor kwetsbare soorten of habitats opgericht worden (en bestaande projecten moeten grondig afgetoetst worden met de relevante wetgeving inzake natuurbehoud).
-
De windparken moeten zorgvuldig gebruik maken van de beschikbare ruimte, de veerkracht van de oceaan ondersteunen, natuurinclusief ingericht worden en te allen tijde het voorzorgsprincipe toepassen.
Momenteel ontbreekt het nog aan een effectief beheerd netwerk van mariene beschermde gebieden in de Noordzee – een ruimtelijk zeeplan, zeg maar – wat wel nodig is om de mariene omgeving zo duurzaam mogelijk in te zetten voor het opwekken van hernieuwbare energie. De implementatie van zo’n netwerk, dat zich door de ligging van de Noordzee over verschillende Europese landen uitstrekt, heeft voor WWF dus de grootste prioriteit. Alleen als alle betrokken landen dezelfde langetermijnvisie delen en de handen in elkaar slaan om de meest geschikte gebieden te identificeren, te selecteren en uiteindelijk ook effectief te beschermen, kan de ontwikkeling van toekomstige offshore windparken in de Noordzee een succes worden voor mens én natuur.
Transparantie van a tot z
Aan welke vereisten moet een marien gebied volgens WWF dan precies voldoen om in aanmerking te komen als ecologisch verantwoorde kavel voor een stel windturbines? Wel, aan de selectie van zo’n gebied gaat een hele procedure vooraf. Hierbij wordt rekening gehouden met allerhande internationale standaarden en milieucriteria, maar er komt ook een set levenscyclusanalyses aan te pas. Kort samengevat omvatten die analyses de milieueffecten van elk stadium in het proces: van ontwerp en constructie tot de exploitatie en de ontmanteling van het offshore windpark. Wordt er in één van die stadia een schadelijk effect op de mariene biodiversiteit vastgesteld, dan volgen er verplichte maatregelen om dit effect te verzachten of te compenseren.
Een onafhankelijke monitoring en transparante communicatie van deze milieueffecten zijn voor WWF een absolute voorwaarde. De natuurbeschermingsorganisatie wil alle informatie openbaar beschikbaar stellen, zodat iedereen gebruik kan maken van de opgebouwde kennis en er z’n lessen uit kan trekken voor de toekomst.
Méér technologie op natuurmaat
Waar volgens WWF nog een serieuze inspanning moet gebeuren, is op het vlak van technologie. En dan gaat het niet enkel om het ontwikkelen van nieuwe technologieën met een zo laag mogelijke milieu-impact, die in de verschillende stadia van de ontwikkeling van de offshore windparken worden ingezet. WWF stuurt ook aan op meer onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek naar technologieën waarmee de nadelige effecten van de windparken op de mariene ecosystemen van de Noordzee het best in kaart gebracht en aangepakt worden. Dat kan gaan van trekvogels die tegen de windturbines aanvliegen tot de geluidsoverlast voor het onderwaterleven tijdens de bouw en de exploitatie van zo’n windpark.
Ook mikt WWF op hernieuwbare energieproductie in een circulair verhaal. Om dit te bereiken, ondersteunt de milieuorganisatie initiatieven en onderzoek gericht op duurzaam, circulair ontwerp, bouw, uitbating en ontmanteling van offshore windparken. Denk maar aan het ontwerpen van herbruikbare, circulaire onderdelen die je kan herstellen, vervangen of volledig ontmantelen tot hun primaire grondstoffen, zodat ze hergebruikt of gerecycleerd kunnen worden. De gebruikte metalen en mineralen moeten uit verantwoorde en circulaire bronnen komen, en niet worden gewonnen via onverantwoorde, destructieve exploitatie op het land, in de (diep)zee of in de ruimte.
Samen sterk!
Gelukkig staat WWF in België niet alleen in haar strijd om de Noordzeenatuur te beschermen tegen de klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit. Samen met Greenpeace Belgium, Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu bundelen ze de krachten onder de naam ‘4Sea’ om windenergie in de nieuwe Belgische offshore windzones, die voor een stuk in beschermde Natura 2000-gebieden liggen, zo natuur- en klimaatvriendelijk mogelijk te ontwikkelen. In samenwerking met het Belgian Offshore Platform (BOP) – een vereniging van investeerders en eigenaars van windparken in de Belgische Noordzee – hopen de Belgische milieuorganisaties zo de ideale balans te vinden tussen onze stijgende behoefte aan hernieuwbare energie en het levensnoodzakelijke behoud van ons kwetsbare mariene milieu. Kortom, méér windenergie en méér natuurbescherming voor een klimaatneutrale en natuurvriendelijke Noordzee. Je zou voor minder de handen in elkaar slaan!
