Lusten alle bloedzuigers bloed?
Je hoeft niet naar de tropen om bloedzuigers tegen te komen. In België leven maar liefst 20 verschillende soorten ‘Hirudinea’. Maar eigenlijk is de naam bloedzuigers slecht gekozen. Veel Belgische soorten leven niet van bloed, maar voeden zich met ongewervelde dieren.
De laatste Belgische bloedzuiger die het aandurfde om menselijk bloed te drinken is de medicinale bloedzuiger, en die is ondertussen uitgestorven in ons land. De bloedzuigers die hier nu nog leven bijten hun tanden wellicht stuk als ze het zouden proberen. Want ja, bloedzuigers hebben tanden, én zuignappen! Lees snel verder om dit volstrekt ongevaarlijke en bijzondere beestje beter te leren kennen.
Grof gebekt
Net zoals zeesterren of inktvissen heeft een bloedzuiger minstens één, vaak twee zuignappen op de uiteinden van zijn lichaam. Die gebruikt hij om zich al kruipend of zwemmend voort te bewegen. De voorste zuignap bevat ook een mond die voorzien is van drie aparte kaken met telkens een set scherpe tanden. Zo kan een bloedzuiger de huid van zijn prooi doorboren.
Drinken alle bloedzuigers bloed?
De bloedzuiger dankt zijn nietsverbloemende naam aan het feit dat zijn dieet bestaat uit bloed, maar klopt dat wel helemaal? Wereldwijd zijn er verschillende bloedzuigers die menselijk bloed drinken, maar de Belgische soorten zijn alleen maar uit op dierlijk bloed. Maar ook weer niet allemaal want veel bloedzuigers drinken helemaal geen bloed en voeden zich met (de lichaamssappen van) ongewervelde dieren. Heel wat bloedzuigers jagen bijvoorbeeld op slakken, regenwormen, kokerjuffers en erwtenmossels. Ook aas staat regelmatig op het menu.
Ingebouwde voedselvoorraad
Om bloed of lichaamsvloeistoffen met volle kracht op te zuigen, is een bloedzuiger uitgerust met een extra gespierd slokdarmhoofd (farynx). Terwijl hij zich te goed doet aan een paar centiliters bloed, scheidt de bloedzuiger een gif (hirudine) af waarmee hij voorkomt dat het bloed van zijn prooi begint te stollen. Slim gezien, zo kan hij rustig verder drinken tot zijn maag helemaal gevuld is. We weten ook niet waar dit kleine beestje het allemaal steekt … of toch? Want in het darmstelsel van de bloedzuiger vind je maar liefst 11 paar blindzakken terug. Daarin kan hij het opgezogen bloed tot enkele maanden bewaren.
Onze Belgische bloedzuigers
Welke bloedzuigers komen het meeste voor in ons land of bezitten bijzondere eigenschappen?
1. Paardenbloedzuiger (Haemopis sanguisuga)
De paardenbloedzuiger is de meest waargenomen soort in België. Je herkent hem aan zijn egaal donkergroene of zwarte rug. Deze bloedzuiger is echter niet geïnteresseerd in bloed en ook niet in paarden. Hij eet wormen en kleine gewervelden zoal slakken die hij in poelen en sloten vindt.
2. Eendenbloedzuiger (Theromyzon tessulatum)
Het ene moment is de eendenbloedzuiger nog een lange, smalle worm, enkele tellen later ziet hij eruit als een klodder snot. Dat neemt deze bloedzuiger bijna letterlijk want hij kruipt graag op snavels en in neusgaten van watervogels. Daar zet de bloedzuiger zich vast om bloed op te zuigen. Op die manier verstoort hij de ademhaling van de vogels. De eendenbloedzuiger verspreidt bovendien ook ziektes en jaagt veel jonge vogels de dood in.
3. Visbloedzuiger (Piscicola geometra)
Mensen hoeven voor deze bloedzuiger niet te vrezen. Vissen daarentegen wel. De visbloedzuiger leeft in vijvers, beken en sloten en klampt zich graag vast aan stekelbaars of snoek om hun bloed op te zuigen. Jong geleerd, oud gedaan. Pasgeboren bloedzuigers, die uit hun eitje komen op de bodem van de vijver, klimmen omhoog in waterplanten. Niet om te spelen maar wel om zich makkelijk vast te klampen aan vissen die voorbij zwemmen.
Wist je dat bloedzuigers ...
- tot 30 cm lang en tot 20 jaar oud kunnen worden?
- man en vrouw in één zijn? Het zijn dus hermafrodieten.
- amfibieën gebruiken als transportmiddel? Ze klampen zich vast aan soorten zoals de bruine kikker, kleine watersalamander en geelbuikvuurpad en genieten zo van een gratis ritje.
- in stil of stromend zoet water leven?
- lange tijd ook een medicinale toepassing hadden? In de 19e eeuw gebruikten artsen bloeddzuigers ombloed af te tappen bij patiënten.
- drie tot vier keer in omvang kunnen toenemen tijdens een maaltijd? Gulzigaards!
