Ga je mee op zoek naar ijshaar?
De winter wordt vaak geassocieerd met de natuur die even een pauze neemt, maar schijn bedriegt. Tijdens het koude seizoen gebeuren er heel wat zaken waarvan we 's zomers alleen maar kunnen dromen. IJshaar is zo’n zeldzaam, maar prachtig natuurfenomeen dat je enkel kan bewonderen onder perfecte winterse omstandigheden. Trek je laarzen alvast aan, want ijshaar/haarijs is beslist een vroege ochtendwandeling waard.
Wat is ijshaar?
IJshaar, bijgenaamd ijsbaard of ‘de baard van koning Winter’, is een fijndradig type ijsgroei die zich vormt op dode, natte stukken hout waarin de schimmel ‘Exidiopsis effusa’ of ‘rozeblauwig waskorstje’ aanwezig is. Tijdens de stofwisseling scheidt deze schimmel water uit. Dat water neemt te veel plaats in en wordt bijgevolg via de kleine houtopeningen naar buiten geperst. Opdat het ijshaar zou kunnen groeien, moeten de weersomstandigheden ideaal zijn. Ten eerste moet het zachtjes vriezen; niet te hard, anders stopt de stofwisseling van de schimmel en maakt hij geen water meer aan. Ten tweede heeft ijshaar behoefte aan een hoge luchtvochtigheid. Dat zorgt ervoor dat het water niet kan verdampen en tijd krijgt om te bevriezen. Wanneer de noden van zijn bestaan zijn vervuld, kan ijshaar eigenlijk blijven groeien, maar dat is zéér onwaarschijnlijk.
Je moet dus echt geluk hebben en op het juiste moment op de juiste plek aanwezig zijn. De verfijnde, harige ijsstructuur is immers bijzonder gevoelig: bij de minste aanraking of zonnestraal ‘smelt’ het witte haar weg. Door de delicate structuur en de nood aan precieze weersomstandigheden is het spotten van ijshaar een unieke ervaring waarvan weinigen kunnen genieten. Je kan je kansen vergroten door vroeg op te staan en je zoektocht te starten in schaduwrijke bosgebieden met veel dood hout.
Nog meer winters witte natuurfenomenen
Het natuurverschijnsel ijshaar is uniek en daarom niet te verwarren met de volgende, witte fenomenen in onze natuur:
-
Aanvriezende mist - ontstaat wanneer vloeibare mistdruppels in aanraking komen met een bevroren oppervlak bij vriestemperaturen. De wind bepaalt de vorm van de aangevroren mist. Het meest gekende voorbeeld zijn de ijsbloemen, die je vooral kent vanop het vensterglas.
-
IJzel - ontstaat wanneer regen bevriest op een vast oppervlak. Op de baan zorgt het voor problemen, maar in de natuur krijg je met-wit-bedekte takken.
-
Boomschuim - ontstaat wanneer er veel regen valt tijdens nachtvorsten terwijl het overdag niet vriest. De boomstam barst waardoor er sappen, waaronder de schuimvormers ‘saponinen’, uitlekken.
