De boer op met Mooimakers
Elk jaar blijven talloze blikjes, plastic flessen en verpakkingen, peuken, glas en andere troep langs bermen en akkerranden liggen. De gevolgen voor onze landbouwers zijn niet te overzien. Hoe gaan boeren de strijd aan tegen zwerfvuil? Onze Natuur sprak met de West-Vlaamse Sandy Vanparys die meehelpt op het rundveebedrijf van haar echtgenoot Gerdi.
In het park, langs de straat en op fiets- en wandelwegen halen Mooimakers elk jaar kilo’s zwerfvuil op. Helaas verzamelt er zich langs de bermen en akkerranden van landbouwbedrijven ook heel wat zwerfvuil. Dagelijks blijven er blikjes en (plastic) verpakkingen liggen. Zwerfvuil ontsiert niet alleen het landschap, het heeft een impact op mens, dier en milieu.
“De natuur is ons werk en ons leven. Dat zijn zoveel redenen om het hier proper te houden” vertelt Sandy Vanparys, fulltime juriste en boerin buiten de werkuren. Samen met haar echtgenoot Gerdi Desmet runt ze een rundveebedrijf in het West-Vlaamse Torhout. “Onze melkkoeien staan elke dag nog buiten op de weide. We hebben weides hier vlak aan de hoeve en aan de overkant van de straat. Er loopt ook een wandelweg pal door onze maïsvelden. Op de plaatsen waar veel passage is, merken we dat er ook veel blikjes en ander zwerfvuil blijft liggen aan de kant, in de berm of in de gracht.”
Links: Sandy Vanparys, rechts: het wandelpad tussen de maïsvelden
Zwerfvuil in de natuur vergaat trager dan je denkt. Om je een idee te geven: een aluminium blikje heeft 50 jaar nodig om af te breken. “We vinden vooral blikjes van frisdrank of bier terug op onze velden. Soms liggen ze zelfs een eind verder in de weide. Vermoedelijk van mensen die het uit het raam van hun auto of vanop de fiets weggooien zonder te beseffen welke gevolgen het heeft. Iedereen is hier welkom om tussen de velden te komen wandelen, maar dan wel met het nodige respect ervoor.”
"De koe heeft ijzer"
Er zit voor Sandy en Gerdi niets anders op dan het zwerfvuil zelf op te ruimen. “We proberen zoveel mogelijk zwerfvuil op te rapen, maar er zijn altijd blikjes of andere voorwerpen die we gewoonweg niet zien liggen. Zeker als het afval verder in het veld gegooid wordt. Zwerfvuil dat blijft rondslingeren kan heel gevaarlijk zijn voor onze dieren. Vorige week zijn ze hier bijvoorbeeld de wegbermen komen maaien. Als er dan blikjes blijven liggen, worden ze versnipperd door de maaimachine. De metaalsnippers in het gras komen uiteindelijk in de maag van onze koeien terecht. “Ze heeft ijzer” zeggen we dan.”
Metaalmagneet op doktersvoorschrift
Koeien zijn grazers die alles opeten wat ze op de weide tegenkomen. Ze slikken het in één keer door en herkauwen later. “Wanneer een koe begint te herkauwen en een scherp deeltje haar maagwand perforeert, beginnen de problemen” legt Sandy uit. “Onze dieren raken gewond en kunnen ook een bloedvergiftiging oplopen. De koeien worden ziek en stoppen uiteindelijk met eten als gevolg van het metaal in hun lichaam. We halen er dan een veearts bij, maar die kan het ijzer natuurlijk ook niet zomaar doen verdwijnen.”
Sommige landbouwers opteren daarom voor een maagmagneet legt Sandy uit. “Dit is een magnetische capsule die we inbrengen in de pens van de koe. Het dier heeft er absoluut geen last van en het blijft levenslang zitten. De magneet trekt de ingeslikte metaaldeeltjes aan en voorkomt zo dat de koe inwendige wonden oploopt. Het is een goede oplossing, en we betalen er zelf voor, want het kost ons nog veel meer tijd en geld om zieke dieren op te volgen en te verzorgen.”
Voorkomen is beter dan genezen
In een ideale wereld is onze natuur zwerfvuilvrij. Om mensen daarvan bewust te maken, plaatsen Sandy en haar man ook zwerfvuilbordjes van Mooimakers met een duidelijke boodschap: “Neem je afval mee naar huis”. De ludieke campagneborden missen hun effect niet. “We merken dat er minder afval ligt in de buurt van de Mooimakers-borden. De boodschap confronteert voorbijgangers met de situatie en zet hen aan het nadenken.”
Als lid van de Landelijke Gilde en Bedrijfsgilde is Sandy al jaren bezig met de zwerfvuilproblematiek. De spontane ploggers en plandelaars die ze steeds vaker ziet passeren langs het veld stemmen haar dan ook hoopvol. “Ik merk dat er meer en meer mensen op vrijwillige basis de berm of het wandelpad komen opruimen. Dat is echt super! Vanuit de gemeente wordt er ook materiaal, zoals grijpertjes en vuilzakken, ter beschikking gesteld om als Mooimaker op pad te gaan.”
"Het is ook aan ons om mensen bewust te maken"
Ondanks die evolutie ziet Sandy toch ook nog ruimte voor verbetering. “Er is nog veel onwetendheid. Zo kennen nog maar weinig mensen het effect van hondenpoep” merkt ze op. Hondenpoep in de weide kan inderdaad een verstorend effect hebben op koeien. In de uitwerpselen zitten soms parasieten die, als een zwangere koe ze binnenkrijgt, de ontwikkeling van het ongeboren kalf kunnen verstoren. “Toen we specifiek hierover een campagnebord van Mooimakers in de weide zetten, merkten we dat mensen er letterlijk en figuurlijk even bij stilstonden. Ik zie ook dat hondeneigenaars hun dier nu minder laten loslopen op de wandelpaden langs de velden. Het is dus zeker ook aan ons, landbouwers, om mensen bewust te maken van de gevaren van zwerfafval. Het is belangrijk voor de properheid, maar ook voor de veiligheid, van iederéén.”
Trek afvalvrij de natuur in
Je afval weer meenemen is één ding, afval voorkomen is nog veel beter. Van een herbruikbare drinkfles tot een zero waste picknick, ontdek hier onze tips om afvalvrij de natuur in te gaan.
Lees meer
