Visarend

Net zoals veel roofvogels heeft de visarend het lange tijd erg moeilijk gehad. Roofvogels waren vroeger persona non grata in ons natuurlijk luchtruim. Maar tijden veranderen en momenteel is deze prachtige vogel bezig aan een ongeziene comeback. Al is het nog steeds reikhalzend uitkijken naar ons allereerste broedgeval … 

Herken de visarend

(Pandion haliaetus)

De jacht van een visarend is adembenemend om te zien. De vogel, groter dan de buizerd, is een imposante verschijning met zijn stevige klauwen. Door het vele wit in zijn verenkleed, kan je er haast niet naast kijken. Zijn kenmerken: 

• 52- 60 cm (het vrouwtje is groter dan het mannetje) 
• spanwijdte 145 -170 cm
• lange, smalle vleugels en korte staart
• chocoladebruine kleur met witte onderzijde
• vaak een bruine borstband, niet altijd bij de mannetjes
• witte kop met bruine oogstreep
• kuifje op het achterhoofd
• donkere dwarsbanden op de staart

Wil je een visarend te zien krijgen, dan heb je daar het meeste kans toe in het voorjaar (april) en het najaar (half augustus tot eind september). 

Op het menu

Deze roofvogel heeft zich gespecialiseerd in het vangen van (grote) vissen. Vanuit een langzame verkenningsvlucht, waarbij hij al ‘biddend’ ter plaatse blijft hangen, of van op een uitkijkpost lokaliseert hij zijn volgende prooi. Hij bereidt zich voor op een duikvlucht en met 30 tot 70 kilometer per uur scheert hij het water in - klauwen eerst. Op die manier weet hij vissen tot een halve meter diep te verschalken. Bij het opvliegen schudt hij nog snel het water van zijn lichaam, alvorens zijn prooi in veiligheid te brengen. Soms begint hij onderweg zijn prooi al te verscheuren. 

De flinke klauwen van de visarend zijn perfect uitgerust om grote, gladde vissen te vangen. Op zijn voetzolen zorgen scherpe uitsteeksels voor meer grip en hij kan zijn buitenste teen omdraaien voor meer grijpkracht. Op die manier slaagt de visarend er soms in om vissen van bijna 2 kilogram mee te zeulen. Met zijn 1 tot 2 kilogram lichaamsgewicht, kan je van een heuse krachttoer spreken! 

Leefgebied van de visarend

Op alle continenten, behalve Antarctica, kan je de imposante visarend te zien krijgen. Zuid-Amerika en Afrika dienen vooral als overwinterplek, broeden doet hij in het noorden. Wel zien we steeds vaker een verschuiving van zijn habitat, vermoedelijk door de klimaatopwarming. Zo overwinteren er visarenden in midden tot zuid-Europa en werd in 2016 een eerste broedgeval gemeld in de Nederlandse Biesbosch. De ontzagwekkende vogel broedt tegenwoordig zelfs vaker bij onze noorderburen. 

Vermoedelijk is het een kwestie van tijd eer de eerste jonge visarenden ook in het Belgische landschap opduiken. Volwassen exemplaren zie je wel regelmatig in ons land passeren, maar enkel in het voor- en najaar. Dan houdt de visarend halt in waterrijke gebieden om even bij te tanken alvorens zijn verre trektocht verder te zetten.

Visarendenliefde

De visarend brengt zijn jeugd meestal door op Afrikaanse bodem. Pas na 3 jaar wordt hij geslachtsrijp en vliegt hij naar zijn noordelijke broedgebied. Het is een echte patser, die zijn vrouwtje versiert door zijn jaagkunsten te etaleren. Zijn grote nest bouwt hij het liefst in een hoge, alleenstaande boom. Af en toe palmen visarendkoppels zelfs een elektriciteitsmast in. Dat doen ze bij voorkeur in visrijke gebieden zoals meren in bossen en uiterwaarden (winterse overstromingsbuffers langs de oevers van rivieren). 

Het vrouwtje legt twee tot drie eieren die uitgebroed worden op een dikke maand tijd. Beide ouders voederen hun jongen gedurende twee maanden op het nest en ook nog geruime tijd na het uitvliegen. Ze vatten zelfs samen de reis naar hun winterverblijf in de Afrikaanse Sahara aan. 

Relatie van de visarend met de mens

Halfweg de twintigste eeuw was er geen spoor meer van visarenden in België en grote delen van Europa. Hij werd bejaagd omdat hij er vandoor ging met grote vissen en bovendien was hij als toppredator extra vatbaar voor de pesticidenproblematiek. Het stopzetten van de jacht op deze prachtige vogel en het verbannen van producten zoals DDT, heeft deze roofvogel terug op de kaart gezet. Bij ons zie je het dier enkel tijdens de trek, in het voor- en najaar, maar wie weet komt het snel tot een allereerste broedgeval. Op strategische plekken worden in ons land nestpalen geplaatst, in de hoop een verliefd koppel aan te trekken. 

Nestpaal voor de visarend aan een plas van het Zilvermeer in Mol

Wist je dat de visarend …

• soms door de lucht vliegt met een vis van bijna zijn eigen lichaamsgewicht? We zien het jou niet nadoen! 
• tijdens de jacht gebeurt het wel eens dat de visarend volledig onder water verdwijnt.