Hérisson au bord de l'eau
SOS: egels kampen met mysterieuze ziekte
Sinds 2020 treft een dodelijke ziekte heel wat egels in Belgie en Nederland. De kleine dieren komen binnen in opvangcentra met ernstige huidafwijkingen. Wat is er precies gaande bij onze egels en hoe ver staat het onderzoek naar deze ‘mysterieuze egelziekte’?
Egels lijken veilig in hun cocon te zitten, beschermd door honderden stekels, maar eigenlijk zijn het heel kwetsbare dieren. Ze vechten voortdurend voor hun leven. Ze overleven. Wanneer ze net uit hun winterslaap komen zijn egels extra fragiel. Het is dan ook geen uitzondering dat er na de winter een groot aantal egels binnenkomt in natuurhulpcentra. De vrijwilligers die er werken verzorgen de dieren om verschillende reden: ze zijn geraakt door een grasmaaier, zitten verstrikt in tuinomheining of netten, zijn vergiftigd door anti-slakkenkorrels die mensen in de tuin strooien, etc. Het afgelopen jaar stak echter nog een andere oorzaak de kop op... Een nieuwe ziekte treft de egelpopulatie hard.
Egelweesje
Onderzoek naar zieke egels
De vrijwilligers van het dierenopvangcentrum van Virelles (Hainaut) zien veel zieke egels binnenkomen. “We hebben een twintigtal egels gehad met opmerkelijke verwondingen en huidletsels”, vertelt de dierenarts die in het centrum werkt. “Gewoonlijk krijgen we rond deze tijd vooral egels binnen die gewond raken door grasmaaiers, maar dit jaar zien we veel meer egels met infecties. Ze hebben abscessen en/of ernstige huidafwijkingen aan hun poten en kop. We stuurden deze egels voor onderzoek naar professor Linden die de leiding heeft in het Wildlife Health Surveillance Network in Luik.” Daar werden al 150 dode egels met dezelfde verschijnselen van over de hele wereld onderzocht. “Na autopsie is gebleken dat deze egels een zeer besmettelijke infectie met Corynebacterium ulcerans, een aan corynebacterium verwante kiem, hebben afgelopen.” Het zijn de toxinen van deze bacterie die de huid kunnen beschadigen en kroep of difterie kunnen veroorzaken.
De Luikse onderzoekers gaan nu na of deze kiem dodelijk is voor de egels. “Sinds het voorjaar van 2020 zien we steeds meer egels met zweren en etterende letsels op hun lichaam. Het lijkt wel alsof hun huid afbrokkelt. De wonden zijn rood en scheiden etter af, een teken van infectie. Aangezien het onderzoek nog volop bezig is, kunnen we nog niet zeggen dat deze kiem de doodsoorzaak is bij alle geteste egels. Het is mogelijk dat de bacterie slechts een neveneffect is van een andere ziekte of infectie en dus niet de rechtstreekse doodsoorzaak is. Het is wel een feit dat de bacterie de reeds verzwakte toestand van de egels alleen maar verergert.”
Ook aan de universiteit van Gent hebben wetenschappers onderzoek gevoerd naar de doodsoorzaak van een groot aantal egels. In 60 van de 81 gevallen konden de onderzoekers Corynebacterium ulcerans opsporen. Bij 53 mannelijke egels was de bacterie aanwezig op de ledematen en de kop. Ook hier kon het onderzoek niet met 100% zekerheid zeggen dat de bacterie de primaire doodsoorzaak was, maar het was wel duidelijk dat het risico op sterfte bij dieren die de bacterie hadden opgelopen enorm hoog lag.
Kunnen mensen een Corynebacterium ulcerans-infectie oplopen?
De recente covid-pandemie heeft ons eraan herinnerd dat zoönoses grote gevolgen kunnen hebben. Zoönoses? Dat zijn ziektes die van dier op mens en omgekeerd worden overgedragen. Denk aan salmonella, vogelgriep of toxoplasmose. Deze egelziekte kan ook van dier op mens overgaan. Moeten we ons zorgen maken? Hoewel er geen aanwijzingen zijn dat deze stekelige diertjes ooit Corynebacteriën op een mens hebben overgebracht, is voorzichtigheid wel geboden. Zolang je uit de buurt blijft van gewonde egels is er eigenlijk geen probleem.
Wat kan of mag je doen als je een gewonde egel tegenkomt?
Kom je toch een ernstig gewonde egel tegen in je tuin of in de natuur? Dan kan je deze acties ondernemen:
- Check vanop veilige afstand wat de toestand van het dier is: heeft de egel etterende, open wonden op zijn kop of poten? Raak het dier in geen geval aan. Bel het Wildlife Taxi Team (03 331 97 00) of contacteer een opvangcentrum in de buurt met de vraag of ze het dier kunnen ophalen. Volg de instructies die je krijgt.
- Is het dier niet ernstig gewond, maar wel ziek of verzwakt? Dan kan je het dier voorzichtig oppakken, in een handdoek wikkelen en in een kartonnen doos meenemen naar het dichtstbijzijnde opvangcentrum.
- Als je het dier (met wondjes) toch moet aanraken (om het bv. in veiligheid te brengen of te transporteren), bescherm jezelf indien mogelijk met (wegwerp)handschoenen en desinfecteer materiaal en handen achteraf grondig.
