Denken vogels zoals mensen?
In ons lijstje met ‘slimste dieren’ komt de kraai naar voren als intelligentste diersoort in België. De zwarte vogel herkent gezichten, maakt gereedschappen, telt tot vijf en communiceert met soortgenoten. De kraai mag dan wel het bekendste voorbeeld zijn, er zijn nog veel meer gevleugelde slimmeriken. Zo slaagden wetenschappers erin om duiven het verschil aan te leren tussen de schilderijen van Picasso en Monet, ook als ze die werken nog nooit eerder zagen.
Hoe vogels er met hun piepkleine hersenen in slagen zulke intelligentie tentoon te stellen, was lange tijd een groot vraagstuk. Want hoewel hun brein per gram meer hersencellen bevat dan dat van zoogdieren (een onmiskenbaar voordeel als je geboren wordt met een kleine kop), zijn gelijkenissen tussen de twee klassen ver te zoeken.
Gladde of ruwe hersenen
Het denkvermogen en de creativiteit van zoogdieren wordt toegeschreven aan de ‘neocortex’, de bovenste laag hersenschors die uit grote ribbels bestaat. Hoe meer ribbels, hoe slimmer het dier, is de consensus. Het brein van mensen en primaten heeft het meeste windingen, maar ook roofdieren, walvissen en olifanten hebben straffe kronkels in hun hoofd. Maar wie een kijkje neemt onder de hersenpan van vogels, hoe slim ook, ziet enkel spiegelgladde voorhersenen.
Slimheid zit vanbinnen
‘Het zit vanbinnen’, zong Clouseau, en ook voor hersenen telt de boutade dat ‘looks’ slechts een bijkomstigheid zijn. Het loont dus de moeite om die ingewikkelde structuren vol hevig vurende neuronen aan een grondig onderzoek te onderwerpen. Zo gezegd, zo gedaan, en en een Duits onderzoeksteam vond binnenin het vogelbrein inderdaad tekenen dat de verschillen dan toch niet zó groot zijn.
De ‘bedrading’ van het stukje vogelbrein in kwestie lijkt immers verdacht veel op die van de neocortex bij zoogdieren. Met een speciale microscoop die gepolariseerd licht gebruikt, ontdekten de vorsers dat zenuwcellen in beide dieren op dezelfde manier gerangschikt zijn en via lange uitlopers contact maken met verderop gelegen hersendelen. Zo ontwikkelen bepaalde vogels vermoedelijk een indrukwekkende rekenkracht die kan tippen aan die van viervoetige bollebozen. Vermoedelijk, want dat dingen er hetzelfde uitzien, wil niet noodzakelijk zeggen dat ze dezelfde functie hebben. Maar het vermoeden dat beide structuren afstammen van het reptielenbrein van de laatste gezamenlijke voorouder van zowel vogel als zoogdier, wijst wel in die richting.
Notenkrakers in actie
Dat vogels niet moeten onderdoen voor zoogdieren, kon je al vaker zien op onzenatuur.be. Het strafste filmpje is volgens ons niet dat van de notenkraker zelf, maar van de zwarte kraai die ons verkeer gebruikt om noten te kraken. Geniet hier nogmaals mee:
