Dagboek van Pim: de heide staat in vuur en vlam
De Mechelse heide stond enkele weken geleden in brand. Ik stond erbij en keek ernaar. Eens om de zoveel tijd steken boswachters van Natuur en Bos een klein stuk heide in brand. Het is geen grote, destructieve heidebrand zoals je ze in het nieuws ziet. Als je de vlammen onder controle houdt, is vuur namelijk een verschroeiend efficiënte tool om weer meer biodiversiteit in de heide te krijgen. En ik was er (gloeiend heet) bij.
Gelukkig was de oorzaak van deze natuurbrand niet een achtergelaten sigarettenpeuk of een stuk glas dat een vergrootglaseffect had op een stuk droge heide. Nee, de Mechelse heide werd bewust in brand gestoken. In het bijzijn van de brandweer, boswachter en natuurbeheerders van Natuur en Bos dan nog! Dit stukje natuur werd gecontroleerd en oppervlakkig afgebrand als onderdeel van een beheermaatregel beschreven in het beheerplan van het Nationaal Park Hoge Kempen.
Spelen met vuur
Ik moet eerlijk toegeven: ik ging met een bang hartje naar de Mechelse heide. Zo’n vlammenzee in beeld brengen, dat kan je niet op voorhand uittesten en lijkt heel onvoorspelbaar. Toch heb ik mij geen moment onveilig gevoeld. De brandweer hield een oogje in het zeil en de natuurbeheerders hadden alles onder controle. Onze tweede cameraploeg stond al klaar om teleshots te maken vanop afstand, iets verder weg van de vlammen. Samen met Mees ging ik van dichtbij proberen filmen. Rondom het heidegebied lag een brandgang, een strook weggemaaide vegetatie die voorkomt dat de vlammen overspringen. Hier konden we veilig filmen. Nadat het stro vuur had gevat, verspreidden de vlammen zich als een lopend vuurtje over het oppervlak van de heide.
Gaandeweg stond ik zelf in het midden van de vlammenzee en liep ik over de assen van de heide die net afgebrand was. Ik ging de vuurlinie achterna met mijn camera en voelde de hitte op mijn lichaam. Soms moest ik wat meer afstand houden en een luchtje scheppen want ondertussen hing er een enorm rookgordijn boven de Mechelse heide. Ik voelde de dikke rook in mijn keel branden. Zo’n spectaculaire natuurbeelden maken, dat kruipt letterlijk en figuurlijk in de kleren. Ik ben nog steeds onder de indruk.
Hoe gaan natuurbeheerders te werk?
Zo’n brand is, net zoals grazende schapen of runderen, een natuurlijke manier om het heidelandschap te onderhouden. De bovenste laag met planten wordt niet afgegraasd maar weggeschroeid. Soorten zoals het pijpenstrootje, dat zorgt voor vergrassing van heidevelden, branden af en maken plaats voor nieuwe zaden die nog veilig in de bodem zitten. Op die manier krijgt de heide, en de planten en dieren die er thuishoren, opnieuw groeikansen. Niet lang na de verschroeiende vlammen zag ik alweer spinnetjes en andere kleine insecten over de veraste grond trippelen.
Ik heb lang gewacht om deze brand te kunnen filmen. Vooraleer het team van natuurbeheerders, boswachters en brandweermannen beslist om een stuk heide in brand te steken, moet echt alles meezitten. Ze houden rekening met de weersomstandigheden, status van de bodem, droogte, etc. om ervoor te zorgen dat planten, kleine zoogdieren en planten die thuishoren op de heide geen schade ondervinden. Te vroeg op het seizoen is niet goed want dan bestaat het risico dat de bodem te nat is. Wat later zijn de vogels al aan het broeden. Het is dus kwestie van een evenwicht te zoeken om op een verantwoorde manier voor mens en dier het juiste moment uit te kiezen. Dit voorjaar bracht de juiste omstandigheden om een gecontroleerde heidebrand van dichtbij mee te maken. Over een maand of twee keer ik terug. Ik ben benieuwd hoe de Mechelse heide zal herleven dankzij de brand. Wordt vervolgd...
Fotogalerij
