Grondnest van veldleeuwerik
Draag zorg voor de natuur tijdens het broedseizoen
Op de officiële lente is het nog een weekje wachten, maar het juridische ‘broedseizoen’ gaat vandaag al van start. In deze periode van lengende dagen, ontluikende blaadjes en lauwwarme zonnestralen is het des te aantrekkelijker om de natuur in te trekken, maar tegelijkertijd is diezelfde natuur nu op haar kwetsbaarst. Gelukkig zijn er heel wat dingen die jij (niet) kan doen om de natuur wat extra ademruimte te gunnen.
In het voorjaar verandert de natuur in een gigantische kraamkamer. Niet alleen vogels zijn druk in de weer om hun nageslacht te verzekeren, ook heel wat andere soortengroepen timmeren op dit moment aan hun voortbestaan. De ene soort is daarbij al wat gevoeliger dan de andere, maar voor sommige organismen kan de minste vorm van verstoring al zorgen voor een mislukte voortplanting. Het is dus niet voor niets dat natuurorganisaties oproepen om extra voorzichtig te zijn wanneer je in het voorjaar de natuur in trekt. Hoe je precies kan helpen? Een overzicht:
1. Hou afstand
Social distancing zit er bij onze natuurbewoners ingebakken. Alleen al door elk een eigen stukje natuur op te eisen om in te nestelen, zorgen vogels ervoor dat het nergens te druk wordt. Behalve het obligate boomnest - het nest dat ieder kind tekent wanneer het gevraagd wordt een vogelnest te tekenen - zijn er immers even zoveel vogels die in boomholtes, struiken, op de grond, tussen het riet, drijvend op het water, tegen rotsen of gevels, enzovoort broeden. Wanneer ieder zich netjes tot zijn toebedeelde plek beperkt, loopt niemand elkaar in de weg.
Daarom is het ook voor mensen zo belangrijk om op de voor hen voorziene plaatsen te blijven: op paden of wegen, in kijkhutten of uitkijktorens, op picknickplekken of bivakzones. Alle andere plekjes in bos en natuur zijn no-go-zones voor de recreatieve natuurgebruiker. Dat is trouwens een regel die niet alleen wij mensen, maar ook de natuurbewoners zelf goed kennen: ze weten maar al te goed op welke plekken ze tweebeners kunnen tegenkomen en waar ze zonder pottenkijkers kunnen bevallen of eieren leggen. Ook onze dieren houden van rust en privacy in hun verloskwartier!
2. Vermijd gevoelige plekjes
Door netjes op de paden te blijven, voorkom je dus al heel wat dierenleed. Vooral grondbroeders - vaak perfect gecamoufleerd - raken vertrappeld zonder dat je er erg in hebt. Maar ook jonge vogels die leren vliegen, hebben op een gegeven moment een veilige ‘speeltuin’ nodig waar geen mens hen voor de voeten loopt.
Geregeld worden bepaalde plekken in de natuur extra afgeschermd tijdens het broedseizoen omdat de dieren die er broeden extra verstoringsgevoelig zijn. Hoe graag je ook je geplande wandeling zou willen verder zetten wanneer op je op zo’n verbodsbord stoot, neem je verantwoordelijkheid en maak een ommetje - wedden dat je ook daar van een prachtig uitzicht kan genieten? Wil je niet voor verrassingen komen te staan? Check dan vooraf de website van het natuurgebied dat je wil bezoeken, zodat je je route eventueel kan aanpassen.
Heel af en toe worden paden om nog andere redenen afgesloten, bijvoorbeeld omdat er een ‘supermoeder’ broedt die bereid is om haar jongen met alle middelen te verdedigen. Vooral buizerds hebben op dat vlak een kwalijke reputatie, al kan je het een bezorgde moeder moeilijk écht kwalijk nemen dat ze haar nageslacht beschermt. Kom je een bordje tegen dat waarschuwt voor een broedende roofvogel? Riskeer dan liever niet je teergeliefde vel te beschadigen, pak je verrekijker weer in en ga elders van de natuur genieten.
3. Laat nesten en jonge dieren met rust
Het zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn, maar in werkelijkheid worden jonge dieren regelmatig lastiggevallen door goedbedoelende wandelaars die denken een achtergelaten ukje te ‘redden’. In werkelijkheid droppen moeder ree en ma haas hun kroost op een veilig plekje om het slechts enkele keren per dag op te zoeken voor een zoogbeurt. De diertjes hebben (nog) geen geur, waardoor ze veilig zijn voor roofdieren, en houden zich instinctief muisstil wanneer er onheil nadert. Wie op de paden blijft, komt normaal gezien geen jong grut tegen. Kon er toch iemand niet met z’n handen van afblijven? Lees dan hier hoe je ervoor kan zorgen dat de moeder het niet verstoot omdat haar jong nu naar ‘mens’ ruikt.
Ook vogelouders zijn gesteld op hun privacy. Daarom hanteren de meeste verenigingen van amateurfotografen de rigide regel om nestfoto’s volledig te verbieden op hun platformen - zelfs wanneer het gaat over een ooievaar hoog op zijn nestpaal of een spechtenhol dat met een telezoomlens op de gevoelige plaat werd vastgelegd. Waarom? Omdat het moeilijk is kaf van koren te onderscheiden en omdat het bij wet verboden is om opzettelijk nestelende vogels te verstoren. Heeft een koppel koolmezen jouw brievenbus uitgekozen om haar kroost in groot te brengen? Dan zit er dus niks anders op om tijdelijk een curverbox naast je brievenbus te plaatsen met een vriendelijk briefje voor de postbode.
4. Stel werken uit
Omdat je broedende vogels niet mag verstoren, is het helemaal not done om tijdens het broedseizoen ingrijpende werken uit te voeren in de natuur - maar ook in je tuin is het opletten geblazen. Want hoe zeker ben je ervan dat er nergens in het struikgewas, hoog of laag, een klein vogeltje broedt? Met hun geperfectioneerde camouflagekunsten zorgen vogels er immers voor dat hun nesten zo onzichtbaar mogelijk zijn.
Bomen snoeien, houtkanten inkorten, struiken kortwieken, hagen scheren … Dat zijn dan ook allemaal werkzaamheden die je best zo lang mogelijk uitstelt - liefst tot minstens het tweede deel van de zomer. Ook opruimen beperk je best tot een minimum, want dood hout en oud gebladerte trekt eveneens heel wat leven aan. Bovendien kan je door het wegslepen van snoeiafval grondbroeders verstoren. Heb je een vijver met rietoever? Snoei deze natuurlijke beschutting dan niet ten voordele van (vroege) oeverbroeders en overwinterende insecten.
5. Vermijd slachtoffers door huisdieren
Ga je wandelen in het bos? Dan gelden bovenstaande richtlijnen ook voor jouw trouwe viervoeter. Hou hem dus aan de leiband, zodat hij niet per ongeluk een grondbroeder verstoort. Misschien vindt je hond tijdens zijn ‘onschuldige’ snuffeltochten wel een jong dier of wordt hij aangetrokken door het gepiep van een baby-vogel. In het ergste geval komt zijn roofinstinct bovendrijven, maar ook een vriendelijke geurinspectie kan nefast zijn voor de overlevingskansen van het jonge grut. Kan je viervoeter zijn energie niet kwijt tijdens een aangelijnde wandeling? Bezoek dan eens een ’snuffeltuin’ of probeer deze beestige tips uit om er toch een feestje van te maken.
Ook het aantal slachtoffers dat je kat maakt, kan je met enkele eenvoudige ingrepen beperken. Hou haar tijdens het broedseizoen binnen vanaf het moment dat het begint te schemeren, want dat is haar favoriete moment om op jacht te gaan. Overdag alarmeert een fel gekleurde halsband of ‘clownskraag’ vogels. Door zelf de instincten van je kat regelmatig aan te wakkeren met een intensief hengelspel, heeft ze minder nood aan the real thing. Geef je kat tenslotte een gezonde, eiwitrijke voeding, waarvan wetenschappers hebben aangetoond dat het de jachtdrift tempert. Door voedsel op een uitdagende manier aan te bieden, stimuleer je je kat ook mentaal zodat ze sneller klaar is voor een rustpauze. Nestelt er een koppel vogels in je eigen tuin? Breng dan de nodige obstakels aan die ervoor zorgen dat je huistijger niet tot bij het nest kan klimmen. En zie je dat de jongen zich klaarmaken om te leren vliegen? Dan is het écht hoog tijd om je kat enkele dagen huisarrest te geven.
