Paddenstoelen om van te huiveren
Elfenbankje, kabouterwasplaat, roze pronkridder: sommige paddenstoelen lijken hun naam rechtstreeks uit een sprookjesboek geplukt te hebben. Maar er zijn ook zwammen met een meer duister kantje …
Waarschuwing
Die griezelige exemplaren worden door kenners ook wel de halloweenzwammen genoemd. Ze sieren onze herfstige bossen met afschrikwekkende namen als satansboleet, heksenschermpje of duivelsbroodrussula. Die namen krijgen ze vaak om een reden, vertelt wetenschappelijk expert ‘zwammen’ Roosmarijn Steeman van Natuurpunt: “Paddenstoelen met ‘satan’ of ‘heks’ in de naam zijn vaak giftig en hebben hun naam dus niet gestolen. De duivelsbroodrussula (foto bovenaan) is niet giftig, maar wel extreem pikant waardoor hij gegarandeerd maagproblemen oplevert. De naam van de zwam houdt dus al een zekere waarschuwing in.”
Nieuwe paddenstoelen krijgen Nederlandse naam
Roosmarijn Steeman is niet alleen wetenschappelijk expert, ze is ook paddenstoelennaamgever. Jaarlijks komt ze met een werkgroep van Vlaamse en Nederlandse deskundigen samen om namen toe te kennen aan soorten die voor het eerst bij ons opduiken. Zulke soorten hebben al een Latijnse en vaak ook een Engelse naam, maar nog geen in onze eigen taal.
“We doen tot 100 van die nieuwe waarnemingen per jaar, België en Nederland samen”, vertelt Steeman. “Dat lijkt heel veel, maar er zijn dan ook nog heel veel soorten die bij ons nog niet gezien zijn. Bovendien houden zwammen er het merendeel van het jaar een verborgen levenswijze op na. Je moet dus al geluk hebben om precies op het juiste moment op de juiste plaats te zijn, wanneer zo’n soort plots opduikt om na enkele dagen of weken weer uit het zicht te verdwijnen. ”
Hoe worden die namen gekozen?
“In principe is het zo dat de vinder een naam mag geven aan ‘zijn’ zwam. Daarbij waken we erover dat de nieuwe naam voldoende laagdrempelig is en tot de verbeelding spreekt. We hopen dat mensen daardoor anders naar paddenstoelen gaan kijken.”
“Soms maken we gewoon een vertaling van de Engelse naam, maar even goed zoeken we naar een sprekende naam die past bij de zwam in kwestie,” aldus Steeman. “Zo komen er in onze natuur bijvoorbeeld enkele lugubere zwammen voor waaruit een rood sap sijpelt als je ze krast of er zelfs maar op blaast. Die krijgen dan namen als de eikenbloedzwam, de bloedende buisjeszwam en de bloedende champignonparasol.”
Paddenstoelen en bijgeloof
“Vaak zijn de obscure namen die we tegenwoordig gebruiken ook nog overblijfselen van lang geleden. Paddenstoelen waren zo mysterieus, dat ze wel een duister kantje moesten hebben. De heksenboleet stamt bijvoorbeeld uit een tijd waarin mensen écht nog in heksen geloofden. Dat hij blauw kleurt wanneer je hem aanraakt, deed zijn reputatie geen goed en hij werd dan ook des duivels bestempeld.”
Ben je benieuwd naar de laatste nieuwe ontdekkingen in het Nederlands taalgebied? Op de website van de Koninklijke Vlaamse Mycologische Vereniging kan je nagaan welke paddenstoelen recent een gloednieuwe, Nederlandse naam gekregen hebben.
