Zwarte vogels van klein naar groot

13 november 2020

Heel wat zwarte vogels worden van oudsher gezien als brengers van onheil. Een ravenzwarte dag is een dag vol ongeluk, heksen zouden veranderen in zwarte vogels en iemand die ‘de kraaienmars blaast’ gaat dood. Toegegeven: ze zien er misschien een tikkeltje dreigend uit, maar zijn ze niet vooral bijzonder mooi met hun gitzwarte verenpak? In dit overzicht behandelen we alle zwarte vogels die onze natuur rijk is, handig gerangschikt van klein naar groot én met hun belangrijkste kenmerken op een rijtje. 

Merel

Onze kleinste zwarte vogel is de mannetjesmerel, die prachtig roetzwart afsteekt ten opzichte van zijn bruine vrouwtje. Lange tijd was hij zowat de best gekende en meest vertegenwoordigde tuinvogel, tot hij te lijden kreeg onder het gevreesde usutuvirus. Gelukkig kunnen we het luidruchtige lied van deze opportunistische bos- en tuinbewoner nog steeds beluisteren in zowat driekwart van onze tuinen. Je herkent de merel makkelijk aan zijn slanke verschijning en opvallende, gele snavel. Om nog maar te zwijgen over zijn adembenemende zangkunsten, te bewonderen in het liedje ‘Blackbird’ van de Beatles (dat - geheel terzijde - eerder een protestlied was tegen de rassenscheiding in de VS dan een loftuiting ten aanzien van de mooie merel).   

Kauw

Ook de iets grotere kauw herken je makkelijk aan zijn typisch zilvergrijze achterhoofd. Je kan er moeilijk naast kijken omdat kauwen vaak in grote, lawaaierige zwermen rondhangen. Het lijkt er chaotisch aan toe te gaan, maar deze intelligente vogels kunnen communiceren als de beste binnen hun ingewikkelde, sociale structuren. Ze zijn ook hondstrouw: kauwenkoppels nemen de belofte ‘tot de dood ons scheidt’ heel serieus en zorgen een leven lang voor elkaar. Op papier tenminste, want zoals dat wel vaker gaat bij intelligente diersoorten durft de hang naar sociale status wel eens roet in het eten gooien. Mannetjes ruilen een zwak vrouwtje in voor een mooier exemplaar en vrouwtjes klimmen hogerop door een ‘beter’ mannetje te veroveren. Klinkt herkenbaar? 

Links: merel; rechts: kauw

Meerkoet

Misschien niet meteen een vogel die je in dit lijstje verwacht, maar niettemin een vogel met zwart verenkleed die je makkelijk te zien krijgt op en langs waterpartijen in ons land. Je herkent de meerkoet aan zijn witte snavel en bles en zijn rode ogen. ‘s Winters leeft hij in grote groepen, maar zodra de paartijd begint worden meerkoeten erg territoriaal. Ze dulden niemand in de buurt van hun nest en maken ruzie met soortgenoten én andere watervogels. 

Zwarte specht

Nog zo’n zwart uitgedoste vogel met opvallend accent is de zwarte specht. Zijn rode hoed maakt vergissingen onmogelijk: over het ganse hoofd bij de mannetjes, over het achterhoofd bij de vrouwtjes. Om hem te zien te krijgen, moet je flink wat geduld aan de dag leggen: de grootste specht van Europa is erg schuw en kan zich perfect aan jouw zicht onttrekken - meer dan een goed gepositioneerde boomstam heeft hij daarvoor niet nodig!  

Links: meerkoet; rechts: zwarte specht

Roek

De roek is ietsiepietsie kleiner dan de zwarte kraai, maar op het zicht is dat verschil moeilijk te zien. Bovendien zijn sommige individuen wel degelijk groter dan kleinere exemplaren van de kraai. Toch weet je vrij makkelijk of je met een roek te maken hebt: omdat hij met de snavel stevig in de grond boort op zoek naar voedsel, zijn zijn veren bij de snavelbasis volledig afgesleten. De grijze, kale huid op de neus en onder de ogen is daar een opvallend overblijfsel van. Daarnaast is de roek een koloniebroeder. Zie je in het voorjaar een heleboel nesten in de top van een (nog kale) loofboom, dan zit je waarschijnlijk naar een troep roeken te kijken! 

Zwarte kraai

Deze vogel heeft - net als vele andere zwartjassen - geen al te goede reputatie. Maar als je je verdiept in zijn intelligentie, kan je niet anders dan een diep respect opbrengen voor de zwarte kraai. Hij maakt gebruik van zijn sterk ontwikkelde hersenen om aan voedsel te geraken. Kijk bijvoorbeeld hoe kraaien in dit filmpje okkernoten laten vallen op het wegdek in de hoop dat zo hun harde schaal breekt, al dan niet met de hulp van een auto die er overheen rijdt! Wist je dat kraaien ook zo hun goede kantjes hebben? Als opruimers van kadavers houden ze onze straten schoon en voorkomen ze de verspreiding van ziektes. 

Raaf

De grootste van onze kraaiachtigen is de raaf en dat is dan ook meteen de makkelijkste manier om hem te herkennen: met zijn 1m20 spanwijdte is hij merkelijk groter dan eender welke kraai of roek. Maar … afmetingen inschatten is best moeilijk wanneer je slechts één vogel tegelijk spot. Beter kan je de raaf herkennen aan zijn stevige, robuuste snavel die voor meer dan de helft bedekt is met veren. Omdat de raaf minder talrijk en schuwer is dan zijn zwarte neven en nichten, is het geen sinecure om hem te spotten - meer kans heb je om zijn kenmerkend gekraai te horen. 

Links: zwarte kraai; rechts: raaf; op de hoofdfoto van dit artikel zie je een roek

Aalscholver

Eigenlijk hoort de aalscholver niet helemaal in dit rijtje thuis, want als je hem van dichtbij bekijkt is hij allesbehalve een saaie, zwarte vogel. Toch wordt hij meestal zo omschreven door mensen die de grote watervogel voor het eerst te zien krijgen. Bekijk hem eens heel goed, wanneer je hem nog eens spot doorheen je verrekijker: dan vallen zijn metaalachtige, blauwgroene kleurschakeringen des te meer op.

Zwarte ooievaar

Ook de zwarte ooievaar is hier misschien een vreemde eend in de bijt, met zijn spierwitte buik. Maar met zo’n naam en zo’n prachtig verenkleed, heeft hij zijn plaats in dit lijstje zeker en vast verdiend. Veel mensen weten immers niet dat er ook een zwarte variant van de witte baby-leverancier bestaat! 

Links: aalscholver; rechts: zwarte ooievaar

Meer over

Gerelateerde artikels